Page Text
________________
ગાથા ૫ મી
[ ૧૧ છે તે, આ પ્રમાણે:-આરાધનાની ભ્રાંતિથી પાક્ષિક–ચૌદશનું કાર્ય પૂનમના દિવસે કરવું યુક્ત નથી : આ વાતને પછીના અર્ધો લેાકથી દૃષ્ટાંત વડે સિદ્ધ કરે છે કે-કલ્યાણકની નામ આરાધ્ય તરીકે આપણ નેને સમ્મત હેાવા છતાં પણ નવમીમાં ક્ષીણુ આઠમ चतुर्दश्यष्टम्यौ प्रतीते, उद्दिष्टासु - महाकल्याणकसंबंधितया पुण्यतिथित्वेन प्रख्यातासु, पौर्णमासीषु तिसृषु चातुर्मासिकसम्बन्धिनीष्विति सूत्रकृतांगद्वितीयश्रुतस्कंध सूत्रवृत्तौ लेपश्रावकाधिकारे इत्येतदाराधनं चरितानुवादरूपं, शतवारं પંચમશ્રાદ્ધપ્રતિમાવાાત્તિ શ્રેણિયન તુ વિધિવાવવું,—એ પાઠ મુજબ આગમને વિષે આરાધ્યપણે જે ચેમાસીની ત્રણ જ પૂનમ જણાવેલ છે તે, તેા કાઇ એકાદ વ્યક્તિએ, આચરેલ અનુષ્ઠાન તરીકે ચિરતાનુવાદ રૂપ વિશેષ વાત છે અને કાર્તિકશેઠની જેમ વની ખારેય પૂનમને આરાધ્યપણે માનીને આરાધવી તે વિધિવાદ
રૂપ સામાન્ય વાત છે.”
તદનુસાર અહિં ગ્રન્થકારે સામાન્યપણે–વર્ષની બારેય પૂનમને આરાધ્ય કહેલી છે. એમ જાણવા છતાં, અન્ય અનેક લિખિતપ્રતામાં પણ આ પ્રમાણે તથાપિ વિ’ જ પાઠ હાવા છતાં અને ટીકામાં ‘ચવિ’ તેમજ ‘તથા’િ શબ્દોથી આ જ અર્થ સંગત હોવા છતાં [ આ શાસ્ત્રીય વાત, ‘પતિથિપ્રકાશ’ મૂકના પાંચમા પેજ ઉપર ચતુષ્પી માંથી પૂનમને ઉડાવી દઈ તે એ આઠમ અને બે ચૌદશની કલ્પિત ચતુષ્પ ગોઠવનાર આ નવા વર્ગને બહુધા બાધક હાવાથી ] તેમણે, આ શાસ્ત્રીય વાતનેા–કાઈ અશુદ્ઘપ્રતમાંના ‘તથાવિ નાવિ, એ અસંગત પાર્ટને આગલ કરીને પેાતાની તે ‘પતિધિપ્રકાશ' બ્રૂકના ૨૬મા પેજ ઉપર ‘તા પણ શ્રાવકાના કેવળ પૌષધવ્રતને આશ્રયીને જ તે સામાન્યપણે ગ્રહણ કરેલી કયાંય જોવામાં આવતી નથી.’ એ પ્રમાણે સદંતર અસંગત-અસંબદ્ અને વિપરીત અર્થ કરીને તે અને આ ગ્રન્થકારશ્રીના નામે ચઢાવી દેવાની ગરબડ કરેલ છે, પરન્તુ શાસનસંધના પ્રયાસથી તે ગરબડ જ્યારે ઉઘાડી પડી જવા પામી ત્યારે તે ગરબડના તેર વર્ષ બાદ તે નવીને પુનઃ પ્રસિદ્ધ કરેલ– ‘સરિશિષ્ટ તવતરંગિળી ટીજાનુવાવ' મૂકના સાતમા પેજ ઉપર (કૌંસમાં યદ્રા તદ્દા વાતો લખવાપૂર્ણાંક ) · તે વાત તે। મેં સાધુઓને આશ્રયીને લખેલ છે.' એ ભાવનું લખાણ કરીને જે બચાવ કરેલ છે તે તેમને બચાવ પણ ભ્રામક છે. કારણ કે ગ્રન્થકારે અહિં તે વાત સાધુને આશ્રયીને તે જણાવેલી છે જ નહિ; પરંતુ શ્રાવકાના પણ કેવલ પૌષધવ્રતને આશ્રયીને જ જણાવેલ છે.' આ વાત, આ મુદ્રિતગ્રંથના શ્રાવાળાં હેવર્લ્ડ પૌષધત્રમે ત્રિત્ય' એ પાઠથી જ નહિ; પરંતુ તે સપરિશિષ્ટ તત્ત્વતર ગિણી ટીકાનુવાદ'ના ૪૦ મા પેજ ઉપર તે નવીને જ જણાવેલા—(શ્રી પ્રવચન પરીક્ષા પત્રાંક ૪૧૪ ઉપરના)–ત્રત્રન ચાતુર્માસિન્ધ્યતિદ્ધિપૂર્ણિમા અમાવાસ્યા - શ્રાવાળામંત્ર ‘પાપદ્યमुद्दिष्णमासिणी पडिपुण्णं पोसहं सम्मं अणुपालेमाणा विहरंती'ति प्रवचनवचनात् पौषधत्रतमात्र मंगीकृत्याराઘ્યત્વેનામિમતા, ન પુનઃ જ્ઞાવિ સાધુનામપીયમનુ વિધિનાઽડાવ્યેતિ” એ પાઠથી પણ હકીકતરૂપે સિદ્ધ છે. અર્થાત્ તે વગે પણ અહિ – ચામાસી સિવાયની પૂનમે। અને અમાવાસ્યાએ આગમવચનથી શ્રાવકાને જ પૌષધમાત્ર આશ્રયીને કહે છે.' એ મુજબ સ્વયં લખીતે ચામાસીની ત્રણ પૂનમેા સિવાયની બીજી પૂનમેાને પણ આરાધ્ય તરીકે સ્વીકારેલ છે. શ્રી હીરપ્રશ્ન' પૃ. ૬ ઉપરના ‘સર્વા અવિ પૂર્ણિમા વર્ચસ્વૈન માન્યા' એ પાઠ પણ સ પૂર્ણિમાને આરાધ્ય જણાવે છે.
૧૬. ગ્રંથકારે અહિં પણ તેામમાં આઠમનું કૃત્ય’ એમ કહેલ નથી; પરંતુ ‘નામમાં ક્ષીણુ આઠમ’ કહેલ છે. માટે અષ્ટમીના ક્ષયે આ ગ્રંથના નામે ૭/૮ ખેલવી તે આ ગ્રંથના ભારી દુરુપયોગ કરવારૂપ ઠરે છે. આ ગ્રંથકારશ્રીના સમય સુધી અને ત્યારબાદ સ. ૧૯૯૨ સુધી જૈનસમાજમાં અષ્ટમી આદિના ક્ષયે આરાધનાના માર્ગોમાં ૭/૮ આદિ આચરવાની તેા નહિ જ; પરંતુ ખેલવાની પણ ગંધ હતી નહિ.
| SR No. | 022156 |
| Book Title | Tattva Tarangini Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar |
| Publisher | Shasankantakoddharak Gyanmandir |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 318 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 35 MB |