Page Text
________________
૧૩ર ]
તત્ત્વતરંગિણી અનુવાદ ગ્રંથ ૩૯ થી ૪૦ પર્વતના “અને પ્રશ્કેન xxx નોમિસ્ત્રવધેય' એ સંસ્કૃતટિપ્પણમાં વળી તે શ્રી હીરસૂરિજી ભ૦ના ઉત્તરનો ભાવ, “શ્રી હીરસૂરિજી મહારાજ વખતે પણ પર્વતિથિની ક્ષયવૃદ્ધિ થતી હતી, તે ઉત્તરમાં રહેલી (પાંચમને ભા. શુ. પંચમી તરીકે નહિ ગણીને) પંચમીને પૂર્વની અપર્વતિથિનાં સ્થાને બતાવ્યા વિના પૂર્વની ચોથમાં આરાધવી, પૂનમના ક્ષયે તેના તપ માટે જણાવેલા “ત્રયોશીવતુર્વરોઃ વાક્ય વડે (શ્રી હીરસૂરિજીએ) તેરસ અને ચૌદશ એ બંને તિથિને ચૌદશ તથા પૂનમ સાથે સંબંધ ખુલ્લે કર્યો છે અને “પ્રતિવચલિ' કહેવા વડે “પડેવે ચૌદશ-પૂનમને સંબંધ નહિ હેવાથી “તત્રાન્િતે પડવે પણ તે ક્ષીણ પુનમને લાગેલી તિથિ એમને લાભ હેયે સતે (પુનમ તરીકે) તે એકમ જ લેવી.” એમ જણાવવાને માટે (તેરસે પૂનમને તપ ભૂલાયે હોય તો તે તપને ત્યાગ કરવો” એમ ન કહ્યું પરંતુ પૂનમને અસંબદ્ધ એવા પડવાને દિવસે વિધાન કર્યું તેથી તપનું અચિત્ય પ્રભાવપણું સૂચવ્યું છે.” એ પ્રમાણે દર્શાવેલ છે.
(૫)-સં. (૨૦૧૩) છાયા વિના શ્રી હર્ષપુષ્યામૃતગ્રંથમાલા ગ્રંથાંક ૩૨ તરીકે પ્રકટ કરવામાં આવેલ * સત્યનું સ્પષ્ટીકરણ” નામની બૂકના ૧૨મા પાના ઉપર તે વર્ગના મેતાજી મગનલાલ ચત્રભુજ તે શ્રી હીરસૂરિજી મના તે ઉત્તરને શ્રી સેનસૂરિજી મને ઉત્તર ગણાવે છે અને તે ઉત્તરમાં એક “” કાર પદરનો ઉમેરીને તે ઉત્તરનો અર્થ વળી–“પૂનમ અમાસના ક્ષયને પ્રસંગે ૧૩–૧૪ને છઠ્ઠ કરવો એ પણ તેરસે છટ્રની શરૂઆત કરવી, ભૂલી જવાય તે ચૌદશ અને પડવાના દિને કરવો, એમ શ્રી સેનસૂરિજી મહારાજા સ્પષ્ટ જણાવે છે. કદાચ કેઈએમ શંકા કરશે. કે–પૂનમને તપ તેરસે કેમ થાય? તે એને માટે સ્પષ્ટ જવાબ છે કે – “વિસ્મૃતી પ્રતિષચવીતિ” એ શાસ્ત્રકાર મહારાજને લખવાની જરૂર જ ન રહેત = એટલે કેકેઈને પૂનમને તપ તેરસે કેમ થાય ?” એ શંકા દૂર કરવા માટે તે “વિરમૃતૌ” વાક્ય છે; પરંતુ “તેરસે ભૂલે તે પડવે પણ કરો.” એમ જણાવવાને માટે તે વાક્ય નથી.” એમ કહે છે! અને
(૬)- સં. ૨૦૧૪માં તે જ હર્ષપુષ્યામૃતગ્રંથમાલાના ગ્રંથાંક ૩૫ તરીકે પ્રકટ થએલ “શાસ્ત્રદર્પણ” નામની પોકેટ સાઈઝની નાની બૂકના (૧૩મા પાના ઉપર જણાવ્યા મુજબ “ શ્રી હીરસૂરિજી પ્રશ્નોત્તર ગ્રંથો રચનાકાળ–સોળ સંકે–શ્રી હીરપ્રશ્નોત્તરાણિ” નામક સં. ૧૯૭૦માં શ્રી રાધનપુર જૈન યુવકેદય મંડલે છપાવેલી ચોપડીમાંના ઉતારા રૂપે) પાના ૧૬ ઉપર વળી શ્રી હીરસુરિજી મના તે જ ઉત્તરને અર્થ, સુધારીને પણ પાંચમ તિથિને ક્ષય હોય ત્યારે તેને તપ પૂર્વતિથિમાં કરાય છે. પુર્ણિમા તૂટી હોય ત્યારે તેરસ-ચૌદશમાં કરે, તેરસે ભૂલી જવાય તે પડેવે પણ-અર્થાત ચૌદશ–પડેવે કરે.” એમ જણાવીને “એ પ્રમાણે ૪૪ વર્ષ પહેલાં પણ અર્થ થતો હતો” એમ દેખાવ કરેલ છે ! અને તે પછી પાન ૧૭ ઉપર તે અર્થને ભાવ-“(પૂર્ણિમાના ક્ષયે તેરસ–ચૌદશનો છઠ કરવાનો છે. પરંતુ ચૌદશનું કાર્ય તો ચૌદશે જ થાય. તેરસને ઉપવાસ ભૂલી જવાય તો તે ઉપવાસ એકમના પણ કરી શકાય એમ સમજવાનું છે.)” એ પ્રમાણે કૌંસમાં દર્શાવેલ છે. - ઈત્યાદિપ્રકારે શ્રી હીરસૂરિજી મના-ઉપરી તિથિરિતા મતિ તરા તરફ पूर्वस्यां तिथौ क्रियते । पूर्णिमायां च वटितायां त्रयोदशीचतुर्दश्योः क्रियते, त्रयोदश्यां तु વિસ્કૃત પ્રતિપ” ઉત્તરના અર્થ તથા તેના ભાવમાં તે નવા વર્ગમાં પણ એકવાક્યતા નથી, તે તે વર્ગમાં પણ શ્રી હીરસૂરિજી મ.ના તે ઉત્તરનો આ ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે અર્થભેદ અને ભાવાર્થભેદ હેવાનું કારણ શું? તે વર્ગના તે છએ અર્થોમાં સાચા અર્થ કયો? અને જે તે બધા જ અર્થો અસત્ય છે તે શ્રી હરસૂરિજી મના તે ઉત્તરને તાવિક અર્થ શું છે?
| SR No. | 022156 |
| Book Title | Tattva Tarangini Anuwad |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar |
| Publisher | Shasankantakoddharak Gyanmandir |
| Publication Year | 1963 |
| Total Pages | 318 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 35 MB |