________________
૫૩૪
ઉપદેશપદ-અનુવાદ નાનાને પીડા પમાડીને પોતે જીવે છે. તે સર્પ પણ બીજાબળવાન કુરર સરખા અન્ય પ્રાણીથી ગળી જવાય છે. તે સર્પ પણ સ્વવશ નથી, તેનાથી બળવાન કુરર છે. કુરરની વળી તેવી જ પરાધીન અવસ્થા છે. તેના કરતા બળવાન અજગરે તેને પણ જડબામાં પકડેલો છે. એ અજગર પણ યમરાજાને પરવશ છે. આવા પ્રકારનો “મસ્ય-ગલાગલ' ન્યાયવાળો લોક છે. બળવાન નબળાને સતાવે છે. આવા પ્રકારનો લોક છે, તેમાં વિષયના પ્રસંગોમાં આસક્તિ કરવી, એ મહામોહ-મહામૂર્ખતા છે. એમ વિચારતા મૃત્યવિષયક મહાભય ઉત્પન્ન થયો. ઉત્તમ પ્રકારનો ચારિત્ર ગ્રહણ કરવાનો અધ્યવસાય થયો, એટલે રાજય વગેરેનો ત્યાગ કરીને ક્રમે કરી પાપ શમાવવા ક્ષમાશ્રમણ થયો. શ્રેષ્ઠ એવી કેવલલક્ષ્મી પ્રાપ્ત કરીને પરમકલ્યાણ કરનાર હોવાથી “શક્રાવતાર' નામના ચૈત્યથી વિભૂષિત એવા ઉદ્યાનમાં અયોધ્યા નગરીમાં સિદ્ધિપદ પામ્યા. (૧૦૩૦),
દુર્ગતા નારીનું ઉદાહરણ પૂર્ણ થયું.
૧૦૩૧–આ જિનેશ્વર ભગવંતના ધર્મમાં બીજા પણ રત્નશિખ આદિક તેમજ આગળ જણાવેલા સુદર્શન શેઠ વગેરે અનેક મહત્ત્વશાળી પુરુષો વિશુદ્ધ યોગના અનુષ્ઠાનોમાં અનુરાગી બની કલ્યાણ સાધી શાશ્વત સિદ્ધિસ્થાન પ્રાપ્ત કરનાર થયા છે. તેમાં રત્નશિખનું કથાનક આ પ્રમાણે સંભળાય છે –
(રત્નશિખની કથા ) આ જ જંબુદ્વીપ નામના દ્વીપમાં ભરતક્ષેત્રમાં અર્ધચક્રી વાસુદેવ બલરામ સાથે હતા. વળી ગોકુળો સહિત ગોવિંદ હતા. બીજા પક્ષે ચક્રી-કુંભાર, હલધર એટલે ખેડુત અને ગાયોના વૃન્દ સહિત ગોપાલો જેમાં હતા, એવું સુસ્થિત સુગ્રામ નામનું ગામ હતું. ત્યાં સ્વભાવથી ભદ્રિક વિનય, સરળતા આદિ ગુણયુક્ત સંગત નામનો એક દરિદ્ર હતો. તેણે કોઈક વખત કોઈ પ્રકારે ત્યાં આવેલા મુનિઓને અતિબહુમાન સહિત રાત્રિ રહેવા માટે પોતાનું સ્થાન આપ્યું. વળી હર્ષપૂર્વક તેમની પર્યાપાસના કરી. સાધુઓએ પણ તેને ધર્મમાં જોડાય તેવી આપણી ધર્મ-દેશના કહી. કેવી ? “હે મહાનુભાવ ! પર્વતના ઉંચા શિખર સરખા દેહવાળા, જેના મદજળથી આંગણાં સિંચાતાં છે, એવા હાથીઓ, વિવિધ જાતિના સમુદાયવાળા સુવર્ણસાંકળ - યુક્ત અનેક અશ્વો, વિનય અને આદરથી પ્રણામ કરવામાં તત્પર, વિવિધ પ્રકારની સેવા કરવામાં ઉદ્યત એવા સામંતો,દેશો, પટ્ટણો, નગરો, ગામો અને વસતીવાળાં સ્થાનો આદિ સુખ-સામગ્રી ધર્મથી પ્રાપ્ત થાય છે. મહેલોમાં નિવાસ, સ્વાધીન કરેલી પૃથ્વી, મનોહર અંતાપુર, અખૂટ ભંડાર, મનોહર સંગીત, નાટકાદિ, દિવ્ય દેહકાંતિ, ચંદ્રસમાન ઉજજવલ યશ, શ્રેષ્ઠ પુરુષાર્થ યુક્ત બળ, આ જગતમાં જે સારામાં સારાં સુખો છે, તે સર્વ ધર્મથી પ્રાપ્ત થાય છે. જે ચીનાઈ રેશમી પટ્ટાંશુક દેવદૂષ્ય, આશ્ચર્ય કારી ઉત્તમ મોતીઓના મનોહર ભોગાંગોનો વૈભવ વળી જીવોને જે અદ્દભૂત ગુણોની પ્રાપ્તિ થાય છે, તે સર્વ પ્રભાવ હોય તો માત્ર ધર્મનો જ છે. માટે તે ભાગ્યશાળી ! કાંઇક ધર્મકાર્ય કર, જેથી