Page Text
________________
૨૯0
ઉપદેશપદ-અનુવાદ વાર્તાલાપ કરવા રૂપ પાપકથાઓ કરવી, અનુચિત આસનથી બેસવું, વડીલોથી ઉંચા કે સમાન આસને બેસવું. ઉભા પગરાખી, વસ્ત્ર વીટાળી બાંધે, તેવાપર્યસ્તિક આસને બેસવું - આ કહેલાં કાર્યો જિનગૃહમાં કરવામાં આવે, તે અભોગ અથવા આશાતના થવારૂપ ગણાય. (અહીં નગુ કુત્સાર્થમાં છે, એટલે જિનભવનનો કુત્સિતપણે ઉપયોગ કરવામાં જિનભવનની આશાતના ગણેલી છે.) જેમ કે, દુર્વચન તે અવચન, કુત્સિત-ખરાબ શીલ તે અસતીનું અશીલ, તે જ પ્રમાણે મિથ્યાદષ્ટિનું જ્ઞાન તે અજ્ઞાન કહેવાય છે, તેમ અહિં જિનમંદિરનો આવો કુત્સિત ઉપયોગ કરવો, તે અભોગ કહેવાય છે. ચૈત્યની આશાતના કરવાથી દુર્ગતિના ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે. અહિં ભોગની પરિશુદ્ધિમાં ભવનપતિ વગેરે દેવોનું ઉદાહરણ છે.
એ જ વાત વિચારતા કહે છે કે – નંદીશ્વર વગેરે સ્થાનમાં રહેલાં જિનભવન તેમ જ જિનેશ્વરોના જન્મમહોત્સવોમાં દુષ્ટચારિત્રમોહનીય કર્મના ઉદયવાળા વિષય-વિષમાં મુંઝાયેલા દેવતાઓ હોવા છતાં પણ તેઓ કદાપિ પોતાના પ્રાણાધિક પ્રેમપદ પ્રાપ્ત કરાયેલી અપ્સરાઓ સાથે ત્યાં હાસ્ય-ક્રીડા, રમત-ગમત વગેરેક્રીડાઓ કરતા નથી. આદિશબ્દથી બીજી વિચિત્ર ક્રિીડાઓ કે સંભોગ વગેરે મોટા દોષોનું સેવન તે સમયે તે સ્થળે કરતા નથી. અહિ અપસરાશબ્દ એટલા માટે વાપર્યો કે, હાસ્ય-ક્રીડાદિ સ્થાનો તેમની સાથે આ કાર્યો છોડવાં દુષ્કર છે. તે જણાવવા માટે “અપ્સરા' શબ્દનો પ્રયોગકર્યો છે. આ પ્રમાણે કહેલી નીતિથી સંકાશ શ્રાવકનો જીવમહાનુભાવ પ્રશસ્ત પુરુષાર્થ કરનાર આ લોક અને પરલોકના ફલના અવિધિભાવનો ત્યાગ કરીને, અનુચિત પ્રવૃત્તિ બંધ કરીને, વિશુદ્ધ ધર્મનું સેવન કરીને, શ્રુતચારિત્ર લક્ષણ ધર્મનું નિરતિચારપણે આરાધન કરીને નિર્વાણ-મોક્ષ મેળવનાર થયો.
અહિં સાધુપ્રષિી ક્ષુલ્લક જીવનો નરકપ્રવેશ, એકેન્દ્રિયાદિક ભવોમાં કાયસ્થિતિના કારણે અનંતા ભવભ્રમણરૂપ સંસાર જણાવ્યો. જ્યારે સંકાશ શ્રાવકના જીવને તો “ભવગહનમાં સંખ્યાતા ભવ-ભ્રમણ કરીને એમ કહેલ હોવાથી તેના સંખ્યાતા ભવ-ભ્રમણના લેવા. તેમાં આવો અભિપ્રાય સમજવો. સંકાશને ચૈત્યદ્રવ્યનો ઉપભોગ પ્રમાદ-દોષથી થયો હતો, જેથી તેને નરકપ્રવેશ કરીને કર્માનુભવ કરવો ન પડ્યો. પરંતુ ખરાબ મનુષ્યપણું, તિર્યંચભવોમાં ભૂખ, તરશ, માર પડવો, ભાર વહન કરવો ઈત્યાદિ દુઃખ સહન કરવા દ્વારાકર્માનુભવ કર્યો. ક્ષુલ્લક સાધુનો જીવ ઘણા જ દુષ્ટ પરિણામથી જાણી બુજીને સર્વ સાધુઓને હણવા-મારવા તૈયાર થયો હતો.તેના ભયંકર પરિણામથી નરકાદિકમાં પ્રવેશ કરવારૂપ ફલ અને અનંતકાળ સુધી સંસારમાં રખડાવનાર કર્મ ઉપાર્જન કર્યું. આ બંને વચ્ચે આટલો સંસાર પરિભ્રમણનો વિશેષ તફાવત છે. (૪૦૩ થી ૪૧૨) સંકાશનું ઉદાહરણ પૂર્ણ થયું.
(ચત્યદ્રવ્ય ઉપયોગ કરનાર અનર્થનું ફળ છે) ૪૧૩ - જે માટે ચૈત્યદ્રવ્યનો ઉપયોગ કરવો, તે અનર્થ ફલઆપનાર છે – એ કારણથી આ સ્થલે પૂર્વાચાર્યોએ ચૈત્યદ્રવ્યના ઉપયોગની અનર્થફલરૂપે અન્વય-વ્યતિરેક દ્વારા સ્પષ્ટ સમજણ આપેલી છે. “આમ કરવાથી આમ થાય તે અન્વય, અને તેથી વિપરીત - “આમ ન કરવાથી આમ ન થાય તે રૂપ વ્યતિરેકએ બંને પ્રકારે અજ્ઞાનાદિ દોષના ઉપધાત-રહિત
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |