Page Text
________________
૧૪૭
લીંડીઓ ઉપરજાણી જોઈને નાખ્યો. લોકની અંદર શુદ્ધ લેગ્યામાં વર્તતા ચાણક્યની નજીક સળગતો સળગતો કરીષાગ્નિ પહોંચ્યો. આવા સમયમાં ચાણક્ય ધર્મધ્યાનમાંસજ્જડ એકાગ્ર ચિત્તવાળો બન્યો અને લગાર પણ પોતાના ધ્યાનથી ચલાયમાન ન થયો. અનુકંપાવાળો તે સળગતા અગ્નિમાં બળી રહેલો હતો. ખરેખર તે ધન્ય પુરુષો છે કે, જેઓ અનુત્તર મોક્ષસ્થાનકમાં ગયા છે, જે કારણ માટે તેઓ જીવોના દુ:ખના કારણરૂપ થતા નથી. અમારા સરખા પાપી જીવો તો ઘણા પ્રકારના જીવોને ઉપદ્રવ કરીને આરંભ-સમારંભમાં આસક્ત મનવાળા થાય છે, એ રીતે પોતાનું જીવન પાપમાં જ પસાર કરે છે. આવા જીવલોકને ધિક્કાર થાઓ જિનેશ્વરના વચનને જાણવા છતાં મોહ-મહાશલ્યથી વિધાયેલા મનવાળો હું આ લોક અને પરલોક-વિરુદ્ધ વર્તન કરનારો થયો છું. ખરેખર મારું ચરિત્ર કેવું છે? આ ભવમાં કે પરભવમાં મેં જે કોઈ જીવોને દુઃખ પમાડ્યા હોય, તે સર્વે અત્યારે મને ક્ષમા આપજો, હું પણ તે સર્વેને ખમાવું છું.રાજય કરતો હતો, ત્યારે પાપાધીન થઈ જે કોઈ વિવિધ અધિકરણ વગેરે એકઠાં કર્યા હોય, તે સર્વેને હું ત્રિવિધ ત્યાગ કરું છું. તે લીંડીઓના અગ્નિમાં જેમ જેમ તે ધન્યનો દેહ બળતો જાય છે, તેમ તેમ તેનાં દૂર કર્મો અંતસમયે પણ નાશ પામે છે. (૧૭) શુભભાવનાની પ્રધાનતાવાળો, પ્રધાન પરમેષ્ઠિ-મંત્રના સ્મરણમાં તત્પર બનેલો અડોલ સમાધિ પૂર્ણચિત્તવાળો મૃત્યુભાવને પામ્યો. દેદીપ્યમાન દેહવાળો મહર્ષિક દેવપણે તે દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થયો. હવે તેના મરણથી આનંદિત થયેલા તે સુબંધુ મંત્રી યોગ્ય સમયે રાજાને પ્રાર્થના કરીને ચાણક્યનો મહેલ મેળવીને ત્યાં ગયો, ત્યારે ગંધની મહેક બહલાતી હતી. જેનાં દ્વાર સજ્જડ ખીલાઓ ઠોકીને મજબૂત બનાવ્યાં હતાં, તે જોયાં અને વિચાર્યું કે, “અહિં કમાડ ખોલીને સર્વ સારભૂત બનાવ્યાં હતાં, તે જોયાં અને વિચાર્યું કે, “અહીં કમાડ ખોલીને સર્વ સારભૂત દ્રવ્ય પ્રાપ્ત થઈ શકશે” એટલેકમાડ તોડાવી અંદરની મંજૂષા-પેટી બહાર કાઢી. ત્યારપછી જયાં સુગંધી વાસદ્રવ્યર્થું, તેટલામાં તો ભોજપત્રમાં લખેલ વાક્ય અને તેનો અર્થ પણ સારી રીતે જાણ્યો. તેની ખાત્રી માટે એક બીજા પુરુષને તેવાસ સુંઘાડ્યો. ત્યાર પછી તેની પાસે વિષયોનો ભોગવટો કરાવ્યો, તો તે મનુષ્ય મૃત્યુ પામ્યો-એ જ પ્રમાણે બીજી પણ વિશિષ્ટ વસ્તુઓની ખાત્રી કરી. અરે રે ! તું તો મર્યો, અને મને પણ મારતો ગયો. આ પ્રમાણે અતિશયદુ:ખમાં સબડતો જીવવાની ઈચ્છાથી તે બિચારો ઉત્તમમુનિની માફક પોતાનું જીવન પસારકરવા લાગ્યો. આ વિષયમાં ચાણક્યની આ પારિણામિકી બુદ્ધિ અહિં સમજવી. જે કારણથી આ બુદ્ધિ પામ્યો, તેથી મનોવંછિત અનશન પણ છેવટે આ બુદ્ધિના પ્રભાવથી પામી શક્યો. (૧૭૮)
ગાથાઅક્ષરાર્થ- ચાણક્ય નામના દ્વારમાં પ્રથમ તો નંદ સાથે વૈરના કારણે વનમાં જઈ સુવર્ણાદિ ધન ઉપાર્જન કરવા પ્રયત્ન કરવા લાગ્યો. ત્યારે પછી રાજ્યયોગ્ય પુરુષની શોધ કરતાં મૌર્યવંશમાં ઉત્પન્ન થયેલો ચંદ્રગુપ્ત નામનો બાળક હાથમાં આવ્યો. ત્યાર પછી વૃદ્ધાના વચનથી મેળવેલા ઉપદેશથી રોહણ નામના પર્વત પર જઈ સુવર્ણ ઉત્પન્ન કરી પર્વતરાજાની સહાયથી પાટલિપુત્ર સ્વાધીન કરી, ચંદ્રગુપ્તને રાજય પર બેસાડી આગળ જણાવેલા ઉપાયથી ફરી અર્થ(ધન)નો સંચય કર્યો. નગર લોકો પાસેથી પણ ધન મેળવી રાજભંડાર ભર્યો. છેવટે
| SR No. | 022151 |
| Book Title | Updeshpad Mahagranth |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay |
| Publisher | Ranjanvijay Jain Pustakalay |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 586 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |