________________
ઉપદેશમાળા
૧૨૮
जह नाम कोइ पुरिसो, नयणविहूणो अदेसकुसलो य । कंताराडविभीमे, मग्गपणट्ठस्स सत्यस्स || ४०५ || इच्छइ य देसियत्तं, किं सो उ समत्थ देसियत्तस्स । दुग्गाइँ अयाणंतो, नयणविहूणो कहं देसे ? ||४०६ ।। एवमगीयत्थोऽवि हु, जिणवयणपईवचक्खुपरिहीणो । दव्वाइँ अयाणंतो, उस्सगववाइयं चेव ||४०७||
(૪૦૫/૪૦૬) દા. ત. જેમ કોઈ માણસ આંખ વિનાનો હોય અને ‘અદેસકુસલો’=માર્ગ જાણવામાં અજ્ઞાન હોય, એ ભયંકર અટવીમાં માર્ગભુલેલા સાર્થને માર્ગદર્શન બનવા (માર્ગે ચડાવવા) સમર્થ છે? ‘દુર્ગ’=વિષમ=વાંકાચૂકા અને ઊંચાનીચા કે સમતલ માર્ગને નહિ દેખી શકનારો અંધ કેવી રીતે (બીજાને) દોરનારો બની શકે ? (તદ્દન અસંભવ.)
(૪૦૭/૪૦૮) એ પ્રમાણે અગીતાર્થ પણ (ત્રિભુવન ભવનપ્રકાશક) દીપક સમાન જિનવચનરૂપી ચક્ષુ વિનાનો (અર્થાત્ તત્ત્વદર્શનમાં અંધ) એ દ્રવ્યાદિને તથા ઉત્સર્ગ અપવાદના અનુષ્ઠાનને જ નહિ જાણતો, એ અગીતાર્થ ઉચિત પ્રયત્નને શી રીતે કરે ? અથવા કોઈ એવા અગીતાર્થની નિશ્રાએ રહી કેવી રીતે (હિતને) સાધી શકે ? અથવા બાળવૃદ્ધોથી (ને તપસ્વી-મેમાન મુનિઓથી) ભરેલા ગચ્છને શી રીતે યથાયોગ્ય સંભાળી શકે ? (કેમકે ગચ્છ સંભાળવાના ઉપાયને અનભિજ્ઞ છે, ઊલ્ટું ‘તું' શબ્દથી વિપરીત પ્રવૃત્તિથી અનર્થ સર્જે !)
