________________
દિવાકરસૂરિજી એ સમ્મતિ તર્ક ગ્રંથમાં જણાવ્યું છે કે દ્રવ્યાસ્તિક નયની પ્રકૃતિ શુદ્ધ સંગ્રહનયનો વિષય છે. અર્થાત્ દ્રવ્યાર્થિકનય ની જે શુદ્ધ પ્રકૃતિ છે તે જ શુદ્ધ સંગ્રહાય છે..
तन्मते च न कर्तृत्वं भावानां सर्वदान्वयात्, कूटस्थः केवलं तिष्ठत्यात्मा साक्षित्व माश्रितः ॥२३८||८९ અર્થ : પદાર્થનો સ્વભાવ સાતત્ય ધરાવતો હોવાથી સતત સ્વભાવનો અન્વય હોવાથી સ્વભાવનું કર્તુત્વ શુદ્ધ સંગ્રહ નયના મતમાં આત્માનું રહેતું નથી. કેમકે આત્મા સાત્વિને ધારણ કરતો કૂટસ્થ એટલે કે ક્યારે ન ઉત્પન્ન થનારો ક્યારેય ન નાશ પામનારો સ્થિર એક સ્વભાવવાળો રહેલો છે જો એ સતત સ્થિર એક સ્વભાવવાળો હોય તો શુદ્ધ સંગ્રહનય રૂપ શુદ્ધ દ્રવ્યાર્થિક નય ના મતે શુદ્ધ સ્વભાવની એનામાં ઉત્પત્તિ થતી કેમ ઘટી શકે...કૂટસ્થનિત્યમાં નવું કશું જ ઉત્પન્ન થતું નથી એ પોતાના સ્વભાવમાં સર્વદા સ્થિર જ હોય છે.
स्वरुपं तु न कर्तव्यं ज्ञातव्यं केवलं स्वतः, दीपेन दीप्यते ज्योति नत्वपूर्व विधीयते ।।२३९।।९१
આત્મનિશ્ચયાધિકાર-૧૮
