________________
નિશ્ચય નય પ્રમાણે આત્માને લાગેલી ઉપાધિ રૂપ (પુણ્યપાપ) કર્મ, અને તે કર્મ જનિત સુખ દુઃખનો પણ આત્મા ભોક્તા બને છે. આમ શુદ્ધ નિશ્ચય-આત્માનું સ્વરૂપ જ્ઞાનાદિ તેનો ભોક્તા આત્માને માને છે જ્યારે અશુદ્ધ નિશ્ચય કર્મોપાધિ જનિત આત્માના સુખાદિ પર્યાયોનો ભોક્તા પણ આત્મા છે. એમ માને છે.
कर्मणोऽपि च भोगस्य स्रगादे र्व्यवहारतः नैगमादिव्यवस्थापि भावनीयाऽनया दिशा ।।२३३।।८०|| અર્થ : શુદ્ધ નિશ્ચય અને અશુદ્ધ નિશ્ચય નયની જેમ વ્યવહારનય ના પણ. બે વિભાગ છે નિરૂપચરિત અસભૂત વ્યવહાર ને ઉપચરિત અસભૂત વ્યવહાર.
નિશ્ચયનય...તો...કર્મ કે કુલ માળા વગેરેનો ભોક્તા આત્મા હોય જ ન શકે એમ માનનારો છે કેમકે કર્માદિ આત્માથી તદ્દન ભિન્ન છે.
જ્યારે વ્યવહારનય ભેદપરક હોવાથી આત્માનું કર્મ આત્માની ફુલમાળા આમ વિધાન કરી શકે છે. અને એમ [ આત્મનિશ્ચયાધિકાર-૧૮
૧૩૭૪
