Page Text
________________
घोSAS S२५ - ४
(५५) "चोएइ चेइयाणं, खेत्तहिरण्णाई गामगावाई।
लग्गंतस्स उ जइणो, तिकरणसोही कहंणु भवे?॥१॥ [चोदयति चैत्यानां क्षेत्र-हिरण्यादयश्च ग्रामगोपादयः । लग्नस्य च यतिनः त्रिकरणशुद्धिः कथं नु भवेत् ?॥ पञ्चकल्पभाष्य१५६९॥]
अयं च स चोद्यपरिहारोऽवसेयः ।।
यदि वा-अहिंसाप्रशमादीनां तन्त्रान्तरेष्वपि तुल्ये तत्त्वे परिभाषाभेदमात्रेणागमेष्वन्यथादृष्टिः पुरुषो यतो भवति स दृष्टिसम्मोह इति ॥११॥
: योगदीपिका : दृष्टिसंमोहं लक्षयति-गुणत इत्यादि। . गुण-उपकारफलं, तदाश्रित्य तुल्ये-समाने, तत्त्वे-द्वयोर्वस्तुनोः स्वरूपे, संज्ञाभेदस्यनामभेदस्य आगमो-अवतारो यस्यां सा तथा अन्यथा-विपरीता दृष्टिः मतिर्यतो दोषाद् असौ-दोषो अधमःखलु अधम एव, दृष्टिसम्मोहो-दृष्टेमतेः सं-सामस्त्येन मोह इतिकृत्वा। तथा द्वयोरारम्भयो|गोपभोगलक्षणं तुल्यफलमाश्रित्य प्रवृत्त एकस्तत्फलोपभोगी तमारम्भं सावद्यं मन्यते, अपरस्तु प्रवृत्तिनाम्ना निरवद्यं (मन्यते) तत्रापरस्य दृष्टिसम्मोहः।
___ यद्वा गुणो भावाख्यस्तमाश्रित्य तुल्ये तत्त्वे आरम्भद्वयादिगते, आगमे शास्त्रेऽन्यथादृष्टिर्यस्येति बहुव्रीहिस्ततः संज्ञाभेदेनागमान्यथादृष्टिरिति तत्पुरुष एतादृशः पुरुषो यतो दोषाद्भवति स दृष्टिसंमोहः, यथा यादृच्छिक्यां यागीयायां च हिंसायां स्वोपभोगमात्रफलभूतिकामनालक्षणक्लिष्टभावाविशेषेऽपि तद्विशेषाश्रयणं वैदिकानां दृष्टिसम्मोहः । __यत्र तु गुणतो भावाख्यान्न तुल्यं तत्त्वं द्वयोरारम्भात्मनोर्व्यक्तिभेदेन वस्तुनोस्तत्र चैत्यायनादिविषयक्षेत्र-हिरण्य-ग्रामादौ शास्त्रीयाध्यवसायभेदेन प्रवृत्तत्वात् स्वयं च છતાં સાવદ્ય અને નિરવદ્ય એવા સંજ્ઞા ભેદને કારણે જે આગમથી વિપરીત દષ્ટિ જન્મે તે દૃષ્ટિ संभोड.
(૨) ઉપરના પહેલા મુદ્દામાં દૃષ્ટિસંમોહ દોષ સમજાવવા માટે “ગુણતઃ' શબ્દનો અર્થ ઉપકારક ફળ કર્યો હતો. અહીં બીજા મુદ્દામાં ગુણતઃ શબ્દનો અર્થ મનનો ભાવ, મનના પરિણામ, આત્માના અધ્યવસાય; એવો કરીને દષ્ટિસંમોહ દોષનું સ્પષ્ટીકરણ કરે છે. '
બે કાર્યોમાં ભાવ સરખો હોય પણ નામ જુદાં હોય એટલામાત્રથી એ કાર્યને (વસ્તુને) જુદી માનવી એ શાસ્ત્રવિષયક અન્યથાદષ્ટિરૂપ દૃષ્ટિસંમોહ નામનો દોષ કહેવાય. દા.ત. (૧) : વેચ્છાપૂર્વકની હિંસાથી માંસભક્ષણરૂપ ફળ, હિંસા કરનાર પોતે ભોગવે છે; તેમ (૨) યજ્ઞ સંબંધી. હિંસામાં, ભૌતિક આબાદીની ઇચ્છા પોતે રાખે છે. આ બન્ને પ્રકારની હિંસામાં કલુષિત ભાવ. સરખો છે, છતાં યજ્ઞની હિંસાને સારી માનવી, શાસ્ત્રોક્ત માનવી એ વૈદિકોનો દૃષ્ટિસંમોહ
| SR No. | 022106 |
| Book Title | Shodshak Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mitranandsuri, Bhavyadarshanvijay |
| Publisher | Padmavijay Ganivar Jain Granthmala |
| Publication Year | 2005 |
| Total Pages | 242 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |