________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૩૩, ૩૪ ભાવાર્થ :
શિષ્ટ ગૃહસ્થનો આચાર છે કે પોતાના સ્વજન સાથે કે પોતાના વિરોધી પક્ષ સાથે પણ બેસવાનો પ્રસંગ હોય ત્યારે કોઈના ઉદ્વેગનું કારણ બને તેવી મન-વચન-કાયાથી પ્રવૃત્તિ કરે નહિ; અને જે જીવોનો વિચાર્યા વગર બોલવાનો કે પ્રવૃત્તિ કરવાનો સ્વભાવ છે તેવા જીવો ગમે તે પ્રસંગમાં કાયાથી, વાણીથી કે અંતે મનથી પણ કોઈને ઉદ્વેગ થાય તેવો પરિણામ કરનારા હોય છે. તેવા જીવોને તેવા પ્રકારની પ્રવૃત્તિને કારણે અશુભ કર્મો બંધાય છે જેથી અન્યને અસમાધિની પ્રાપ્તિમાં નિમિત્ત બનીને પોતાને અસમાધિની પ્રાપ્તિ થાય તેવાં કર્મ બાંધે છે; જેથી તેવા જીવોને ક્યાંય સમાધિની પ્રાપ્તિ થાય નહિ. Il૩૩ અવતરણિકા - તથા –
અવતરણિકાર્ય :અને –
સૂત્ર :
[૧૮] મર્તવ્યભરપામ્ (ારૂનો સૂત્રાર્થ -
(૧૮) ભર્તવ્યનું ભરણ એ ગૃહસ્થનો ધર્મ છે. ll૧૪ll ટીકા :
'भर्तव्यानां' भर्तुं शक्यानां मातापितृसमाश्रितस्वजनलोकतथाविधभृत्यप्रभृतीनां 'भरणं' पोषणं भर्तव्यभरणम् । तत्र त्रीणि अवश्यं भर्तव्यानि-मातापितरौ सती भार्या अलब्धबलानि चापत्यानि, यत उक्तम् - “वृद्धौ च मातापितरौ सती भार्यां सुतान् शिशून् । અથર્મશત કૃત્વ પર્તવ્ય મનુરબ્રવીત્ ભારત” મિનુસ્મૃત ૨૨/૨] विभवसंपत्तौ चान्यान्यपि, अत्राप्युक्तम् - "चत्वारि ते तात! गृहे वसन्तु श्रियाभिजुष्टस्य गृहस्थधर्मे । सखा दरिद्रो भगिनी व्यपत्या ज्ञातिश्च वृद्धो विधनः कुलीनः ।।२९।।" [महाभारते उद्योगपर्वणि ५/३३/ ૧૨] રૂતિ રૂ૪
