________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ / સૂત્ર-૧૯, ૨૦
સૂત્રાર્થ :
(૯) સ્થાનમાં ઘર કરે. ॥૧૯॥
ટીકા ઃ
'स्थाने' वक्ष्यमाणलक्षणास्थानविलक्षणे ग्रामनगरादिभागे 'गृहस्य' स्वनिवासस्य 'करणं' विधानमिति TILIT
:
ટીકાર્થ ઃ
‘સ્થાને’ વિધાનમિતિ ।। આગળમાં કહેવાશે એવા સ્વરૂપવાળા અસ્થાનથી વિલક્ષણ ગ્રામ
નગરાદિના ભાગરૂપ સ્થાનમાં ગૃહનું=સ્વનિવાસનું કરવું.
‘કૃતિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. ૧૯
ભાવાર્થ:
સદ્ગૃહસ્થ પોતાનો આ લોક અને પરલોક સંક્લેશરૂપ ન બને તેના ઉચિત ઉપાયોને વિચારપૂર્વક કરનારા હોય છે. આવા સગૃહસ્થે પોતાનું ઘર ઉચિત સ્થાને કરવું જોઈએ જેથી અનર્થોની પ્રાપ્તિ દ્વારા આ લોક અને પરલોકના વિનાશનો પ્રસંગ ન આવે. આવી પ્રવૃત્તિ ગૃહસ્થનો ઉચિત ધર્મ છે. ૧૯લા
અવતરણિકા :
अस्थानमेव व्यनक्ति
સૂત્રઃ
અવતરણિકાર્ય :
ગૃહ કરવાના અસ્થાનને જ વ્યક્ત કરે છે -
*****
--
-
૫૩
अतिप्रकटातिगुप्तमस्थानमनुचितप्रातिवेश्यं च ।। २० ।।
સૂત્રાર્થ
અતિ પ્રકટ, અતિગુપ્ત અસ્થાન છે અને અનુચિત પાડોશવાળું અસ્થાન છે. II૨૦] ટીકા ઃ
तत्र 'अतिप्रकटम्' असन्निहितगृहान्तरतयाऽतिप्रकाशम्, 'अतिगुप्तं' गृहान्तरैरेव सर्वतोऽतिसन्निहितैरनुपलक्ष्यमाणद्वारादिविभागतयाऽतीव प्रच्छन्नम्, ततः अतिप्रकटं चातिगुप्तं चेत्यतिप्रकटातिगुप्तम्, किमित्याह-‘अस्थानम्' अनुचितं गृहकरणस्य, तथा 'अनुचितप्रातिवेश्यं च', प्रतिवेशिनः सन्निहितद्वितीयादिगृहवासिनः कर्म भावो वा प्रातिवेश्यम्, 'अनुचितं' द्यूतादिव्यसनोपहततया धार्मिकाणामयोग्यं
