________________
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૧ | સૂત્ર-૭
અવતરણિકા :
कुत एतदित्याहઅવતરણિકાર્ય :
આ=અન્યાય ઉપાર્જિત ધન ઉભયલોકના અહિત માટે જ છે એ, કયા કારણથી છે ? એથી કહે છે – - સૂત્રઃ
तदनपायित्वेऽपि मत्स्यादिगलादिवद्विपाकदारुणत्वात् ।।७।। સૂત્રાર્થ :
તેના અનપાયિપણામાં પણ અન્યાય અર્જિત ધનના આજીવન અવિનાશીપણામાં પણ, મસ્યાદિગલાદિની જેમ વિપાકથી દારુણપણું હોવાથી અહિતનું જ નિમિત્ત છે. ll૭ી. ટીકા :
'तस्य' अन्यायोपात्तवित्तस्य 'अनपायित्वम्' अविनाशित्वमिति योऽर्थः तस्मिन्नपि, अन्यायोपार्जितो हि विभवः अस्थ्यादिशल्योपहतगृहमिवाचिरात् विनाशमनासाद्य नास्ते, अथ कदाचिद् बलवतः पापानुबन्धिनः पुण्यस्यानुभावात् स विभवो यावज्जीवमपि न विनश्येत् तथापि 'मत्स्यादीनां' मत्स्यकुरङ्गपतङ्गादीनां ये 'गलादयः' गलगोरिगानप्रदीपालोकादयो रसनादीन्द्रियलौल्यातिरेककारिणः विषयविशेषाः तद्वद् ‘विपाके परिणामे दारुणमत्यन्तव्यसनहेतुः, तस्य भावस्तत्त्वम्, तस्मात्, अन्यत्राप्यवाचि - "पापेनैवार्थरागान्धः फलमाप्नोति यत् क्वचित् । વિડિશનષત્ તત્ તમવિનાશ્ય ન નીર્થન TIT” [] કૃતિ છા ટીકાર્ય :
તસ્ય' રૂતિ તેનું અન્યાય ઉપાજિત ધનનું, અપાયિપણું-અવિનાશીપણું છે એ પ્રકારનો અર્થ છે તેમાં પણ, વિપાકદારુણપણું છે એમ આગળ અવય છે. હિ=જે કારણથી, અચાયઉપાર્જિત ધન અય્યાદિશલ્યથી ઉપહત ગૃહની જેમ શીઘ વિનાશને પામ્યા વગર રહેતું નથી. હવે કદાચિત્ બલવાન પાપાનુબંધી પુણ્યના વિપાકના કારણે તે વૈભવ યાવતજીવન પણ વિનાશ ન પામે, તોપણ મસ્યાદિતા=મસ્ય, હરણ, પતંગિયા આદિના, જે ગલાદિ=ગલ, સુંદર ગીતો, પ્રદીપનો પ્રકાશ વગેરે, રસના આદિ ઇન્દ્રિયના લૌલ્યના અતિરેકને કરનાર વિષયવિશેષો, તેની જેમ, વિપાકમાં પરિણામમાં,
