________________
૧૯
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ | સૂત્ર-૩૭, ૩૮ વિધિ-પ્રતિષધરૂપ કષ, અને કષને પુષ્ટ કરે તેવી બાહ્ય ચેષ્ટાની શુદ્ધિરૂપ છેદ તે શાસ્ત્રમાં સંગત થાય છે માટે તે શાસ્ત્ર પૂર્ણ યથાર્થવાદને કહેનાર હોવાથી એકાંતે કલ્યાણની પરંપરાનું કારણ બને છે. માટે કષછેદ-તાપશુદ્ધ એવા સુવર્ણની જેમ તે આગમ કષ-છેદ-તાપશુદ્ધ છે અને તે આગમવચન અનુસાર થયેલ યથાર્થ બોધરૂપ શ્રુતજ્ઞાન કષ-છેદ-તાપશુદ્ધ છે. તે યથાર્થ બોધથી નિયંત્રિત અનુષ્ઠાન પૂર્ણ શુદ્ધ હોવાથી કલ્યાણનું કારણ બને છે. માટે કલ્યાણના અર્થીએ કષ-છેદ અને તાપથી પરીક્ષા કરીને સન્શાસ્ત્રોને ગ્રહણ કરવાં જોઈએ અને તે સન્શાસ્ત્રોને સ્વીકાર્યા પછી ઉચિત રીતે અધ્યયન કરીને સમ્યક શ્રુતજ્ઞાન મેળવવું જોઈએ એ પ્રકારનો ઉપદેશ યોગ્ય શ્રોતાને ઉપદેશક આપે છે. I૩૭/૫ા. અવતરણિકા -
एतेषां मध्यात् को बलीयान् इतरो वा इति प्रश्ने यत् कर्तव्यं तदाहઅવતરણિકાર્ચ -
આમનામાંથી કષ-છેદ-તાપ પરીક્ષામાંથી કોણ બલવાન છે અને કોણ ઈતર છે એ પ્રકારના પ્રશ્નમાં જે કરવું જોઈએ તેને કહે છે – ભાવાર્થ :
પૂર્વમાં શ્રુતજ્ઞાનની કષ-છેદ-તાપ પરીક્ષા બતાવી. ત્યાં આ ત્રણ પરીક્ષામાંથી કઈ પરીક્ષા બળવાન છે અને કઈ પરીક્ષા અબળવાન છે એ પ્રકારે કોઈને જિજ્ઞાસા થાય તેને ઉપદેશકે શું બતાવવું જોઈએ ? તે કહે
સૂત્ર :
અમીષામન્તરદર્શનમ્ રૂ૮/૧દ્દા સૂત્રાર્થ :
આમનું કષ-છેદ-તાપ પરીક્ષાનું અંતર પરસ્પર વિશેષ, બતાવવું જોઈએ. l૩૮/છા ટીકા - 'अमीषां' त्रयाणां परीक्षाप्रकाराणां परस्परमन्तरस्य विशेषस्य समर्थासमर्थत्वरूपस्य 'दर्शनं'
ર્યમુપકેશન રૂ૮/૨દ્દા ટીકાર્ય :
‘મનીષi'... કાર્યકુશના આમનું પરીક્ષાના પ્રકારવાળા એવા ત્રણનું, પરસ્પર અંતરનું સમર્થ અસમર્થત્વરૂપ વિશેષતું, ઉપદેશક શ્રોતાને દર્શન કરાવવું જોઈએ. ૩૮/૯૬
