Dharmbindu Prakaran Part 01

SR No.: 022099
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2012
Total Pages: 270
Language: Sanskrit, Gujarati
Classification: Book_Devnagari & Book_Gujarati
File Size: 19 MB

Page 138

૧૨૧
ધર્મબિંદુ પ્રકરણ ભાગ-૧ | અધ્યાય-૨ | શ્લોક-૧ “चिन्तासच्छ्रुत्यनुष्ठानदेवमानुषसंपदः ।
મેળારસાઇ નાનપુષ્પસમાં મતા: I૪૮ાા” ] कीदृशानि सन्ति रोहन्तीत्याह-'विधिना' देशनार्हबालादिपुरुषौचित्यलक्षणेन 'उप्तानि' निक्षिप्तानि यथेति दृष्टान्तार्थः ‘बीजानि' शालिगोधूमादीनि 'सत्क्षितौ' अनुपहतभूमौ विधिनोप्तानि सन्ति, 'प्रायः' ग्रहणादकस्मादेव पक्वतथाभव्यत्वे क्वचित् 'मरुदेव्यादौ' अन्यथाभावेऽपि न विरोध इति
ટીકાર્ય :
પ્રાય: રાદુન્ચન ... – વિરોધ તિ || બહુલતાથી સધર્મમાં બીજો સમ્યમ્ જ્ઞાન, સમ્યગ્દર્શનસમ્યક્ઝારિત્રરૂપ સદ્ધર્મનાં કારણો આવા પ્રકારના ગૃહસ્થોમાં કુલક્રમથી આવેલા અતિત્વવ્યાયયુક્ત અનુષ્ઠાનાદિ ગુણના ભાજન એવા ગૃહસ્થોમાં, અત્યંત સ્વફલતા અવંધ્યકારણપણારૂપે અત્યંત, આરોહણ પામે છે=ધર્મચિંતાદિલક્ષણ અંકુરાદિવાળા થાય છે.
અને તે સદ્ધર્મનાં બીજો આ છે – “દુઃખિતોમાં અત્યંત દયા, ગુણવાનમાં અદ્વેષ અને સર્વત્ર જ= દીન આદિ સર્વમાં જ, અવિશેષથી=સામાન્યથી, ઔચિત્યનું સેવન. ૪૬iા” (યોગદષ્ટિ૦ શ્લોક-૩૨) અને કહેવાયું છે – “ધર્મબીજનું વપન તર્ગત સપ્રશંસાદિ છે=ધર્મવિષયક સત્રશંસાદિ છે. તેની ચિંતાદિ અંકુરાદિ થાય. વળી, ફળની સિદ્ધિ નિવૃત્તિ છે-મોક્ષ છે. I૪૭" ()
ચિંતા-સત્કૃતિ-અનુષ્ઠાન-દેવમનુષ્યની સંપદા ક્રમથી અંકુર-સત્કાષ્ઠ-નાલ અને પુષ્પ જેવી મનાય છે. જ૮i" () કેવા છતાં ધર્મબીજો આરોહણ પામે છે ? તેથી કહે છે – વિધિથી વપત કરાયેલાં દેશનાયોગ્ય બાલ, મધ્યમ, બુધ પુરુષના ઔચિત્ય રૂ૫ વિધિથી વાત કરાયેલાં, બીજો આરોહણ પામે છે. જે પ્રમાણે ચોખા-ઘઉં-આદિનાં બીજો સક્ષિતિમાં નહિ હણાયેલી ભૂમિમાં, વપન કરાયેલાં છતાં, આરોહણ પામે છે એમ અવાય છે. પ્રાયઃ ગ્રહણથી અકસ્માત જ પક્વ થયેલ તથાભવ્યત્વ હોતે છતે કોઈક મરુદેવી આદિ જીવોમાં અન્યથા ભાવમાં પણsઉપદેશ આદિ દ્વારા વપત કરાયા વગર પણ, ધર્મબીજો વૃદ્ધિ પામે છે તેમાં, વિરોધ નથી.
‘તિ' શબ્દ ટીકાની સમાપ્તિ અર્થે છે. ll૧૫. ભાવાર્થ
પ્રથમ અધ્યાયમાં સામાન્યથી ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરનારા જીવોના ૩૫ ગુણોનું વર્ણન કર્યું. જે આદ્યભૂમિકાનો ગૃહસ્થ ધર્મ છે અને તેવા ગૃહસ્થ ધર્મને સેવનારા અપુનબંધક પણ જીવો હોય, વિવેક પ્રગટ થયેલો હોય