________________
૭૦
શ્રી સંધ સપ્તતિકા-ભાષાંતર દષ્ટાંતથી સ્નાન વિગેરે યુક્ત છે, એવી રીતે મુનિરાજને પણ તે યુક્ત જ છે. એમ હોવા છતાં મુનિરાજ સ્નાન વિગેરેમાં કેમ અધિકારી નથી ?” એ પૂર્વપક્ષ છે. એ વિષયમાં ઉત્તર કહેવાય છે.-“મુનિરાજે સર્વથા સાવધ વ્યાપારેથી નિવૃત્ત થયેલા હોય છે, તેથી કૂવાનાં ઉદાહરણથી પણ તેમાં પ્રવૃત્તિ કરતાં તેઓના ચિત્તમાં પાપ જ ફરે છે, ધર્મ ફરતો નથી. કેમકે તેઓ હમેશાં શભધ્યાન વિગેરેથી તેમાં જ પ્રવૃત્ત હોય છે. અને ગૃહસ્થ તે સ્વભાવથી સાવવામાં નિરંતર પ્રવતેલા હોય છે જ, નહિ કે જિનપૂજનાદિ દ્વારા સ્વપપકારરૂપ ધર્મમાં. તે કારણથી તેમાં પ્રવર્તતાં તેઓના ચિત્તમાં ધર્મ જ લાગે છે, પરંતુ પા૫ નથી લાગતું. એવી રીતે કરનારના પરિણામના વશથી અધિકાર, અનધિકાર જાણો જોઈએ. સ્નાન વિગેરેમાં ગૃહસ્થ જ અધિકારી હોય છે, પરંતુ મુનિરાજ અધિકારી નથી. આગમમાં પણ એ જ વ્યવસ્થા છે.
દ્રવ્યસ્તવમાં છવકાયની રક્ષારૂપ સંપૂર્ણ સંયમ વિરૂદ્ધ છે, તેથી સંપૂર્ણ સંયમને જાણનાર (મુનિરાજ) પુષ્પ વિગેરે દ્વારા દ્રવ્યસ્તવ કરવા ઈચ્છતા નથી.” ૩૬.
દ્રવ્યસ્તવ અને ભાવસ્તવના ફળમાં તફાવત શો છે? એજ
मेरुस्स सरिसवस्स य, जत्तियमित्तं तु अंतरं होई । હવા -માવસ્થા, અંતરે તરાં નેથે | ૭ |
મેરૂ પર્વત અને સરસવનું જેટલું અંતર છે, તેટલું અંતર દ્રવ્યસ્તવ અને ભાવસ્તવનું જાણવું. ૩૭.
લાખ જનના પ્રમાણવાળા સુવર્ણચલ-મેરૂને અને સરસવને જેટલું વિભેદ–તફાવત છે. અર્થાત્ મહત્વમાં મેરની ઉત્કૃષ્ટ કેટિ છે. અને અત્યંત લઘુ સરસવ છે. તેટલા પ્રમાણુવાળું અંતર દ્રવ્યસ્તવ અને ભાવસ્તવનું જાણવું. ભાવસ્તવમાં છ જવનિકાયના વધને અસંભવ હોવાથી તેને મેરુની સમાન કહેલ છે. કેમકે ભાવસ્તવને આરાધના જીવે કાળ વિગેરે સમગ્ર સામગ્રી વિદ્યમાન હોય તે તે જ ભવમાં સિદ્ધિરૂપી મહેલમાં આરૂઢ થાય છે.
