________________
શ્રી સંધ સપ્તાંતકા-ભાષાંતર દેવે ત્રણ સ્થાનવડે પરિતાપને પામે, તે આવી રીતેઅહો ! તે બળે, છતે વિયે, છતે પુરૂષાર્થે, ક્ષેમ અને સુભિક્ષતાની પ્રાપ્તિમાં આચાર્ય, ઉપાધ્યાય વિદ્યમાન હતા છતાં પણ નિરોગી શરીરવડે ઘણું શ્રતને અભ્યાસ ન કર્યો ૧, અહો ! આ લેકમાં આસક્ત:પ્રતિબદ્ધ અને પરલોકમાં પરાભુખ એવા મેં વિષયતૃષ્ણાડે લાંબા કાળ સુધી સાધુધર્મ પરિપાલન કર્યો નહિ ૨, અહો ! મહેં દ્વિગારવ, રસગારવ, શાતાગારવવડે અને ભેગની અભિલાષામાં આસક્ત થઈ વિશુદ્ધ ચારિત્ર સ્પર્યું (પાળ્યું) નહિ ૩, આ ત્રણ સ્થાનકેવડે દેવે પરિતાપ પામે છે.” . આ કારણથી તપસ્યાનું વહન કરવા પૂર્વક જેમણે સિદ્ધાતને સાર ગ્રહણ કર્યો છે. તથા ઈયસમિતિ, ભાષાસમિતિ, એષણાસમિતિ, આદાનનિક્ષેપસમિતિ, પારિઝાપનિકાસમિતિ. એ પાંચ સમિતિવડે યક્ત ગમન વગેરે કૃત્યોમાં પ્રવૃત્ત થયેલા તથા ગોપન=શુતિ (“જાં રિએ સૂત્રથી ક્તિ પ્રત્યય થયે છે.) આવતાં કર્મરૂપી કચરાને નિરોધ એ આશય છે. અકુશલથી નિવૃત્તિ અને કુશળમાં પ્રવૃત્તિરૂપ મને ગુણિ ૧, વચનગુપ્તિ ૨, કાયમુસિ૩. એમ ત્રણ ગુમિઓવડે ગુસ, કહ્યું છે કે –
જાનુરિમાનો, જુનો રિપિ કુતિ ભાવળ્યા अकुसलनिवित्तिरूवा, कुसलपवित्तिस्सरूवा य ॥१॥"
ભાવાર્થ–“મને ગુપ્તિ ૧, વાગૂમિ ૨, કાયપ્તિ ૩. એ ત્રણ ગુપ્તિઓ જાણવી. તેના સ્વરૂપને કહે છે. અકુશળ= ખરાબ મન, વચન અને કાયાના નિધરૂપ, તેમજ કુશળ મન, વચન અને કાયાની પ્રવૃત્તિ સ્વરૂપ તે હોય છે. ૧” |
વિવેચન–અહિં મને ગુપ્તિ ત્રણ પ્રકારની છે. આ અને રૌદ્ર સ્થાનને અનુસરનાર ક૯૫નાઓને સમૂલ વિગ તે ૧, શાસ્ત્રને અનુસરનારી, પરલેકને સાધનારી, ધર્મધ્યાનના અનુબંધવાળી મધ્યસ્થપણાની પરિણતિ ૨, કુશળ અને અકુશળ મનેવૃત્તિના નિધવડે ગનિરાધ અવસ્થામાં થનારી પિતાના આત્મામાં લીનતારૂપ ૩.
