Page Text
________________
ભાષાંતર
આ જગ પર કોઈક કહે છે કે જેમ જીવહિંસાના પચ્ચખાણ કર્યા હોય તે વ્રતભંગના ભયથી બીજા પાસે પણ હિંસા કરાવાય નહિં, તેવી રીતે ઉપવાસ આદિ તપસ્યાવાળે મનુષ્ય બીજાને જે આહાર છે કે દેવડાવે તે પણ નકકી કરાવવું જ કહેવાય, અને તેથી પચ્ચખાણવાળાએ આચાર્ય આદિકને અશનઆદિ લાવી દેવાં જોઈએ. નહિં, તથા લાવી દેવાં કે લાવવાની સવડ પણ અન્ય સાધુને માટે કરવી જોઇયે નહિં, આ વાત તે સિહજ છે કે પશ્ચિખાણનું પાલન કરવા કરતાં જો વેલાવાહિશે એ આગમ વચનથી ગૃહસ્થની માવજતને પણ અસંયમના પિષણને અંગે નિષેધ હોવાથી વ્રત કરતાં વેયાવચ્ચ કોઈપણ પ્રકારે અધિક નથી. આવી શંકાના ઉત્તરમાં શાસ્ત્રકાર કહે છે કે નકારશી વિગેરેના પચ્ચખાણ સાવલઆદિના પચ્ચખાણની માફક ત્રિવિધ ત્રિવિધ થતાં નથી, માટે શુદ્ધ એવા મુનિને તથા આચાર્યાદિને અન્નાદિક દેતાં કે તેમને માટે લાવતાં અથવા સવડ કરી આપવાથી પચ્ચખાણના ભંગનું કારણ થતું નથી, કેમકે દેવાના પચ્ચખાણ કર્યા જ નથી. મૂલ તે આ પચ્ચખાણમાં પિતાને પાલવાની પ્રતિજ્ઞા છે, પણ બીજાને, દાન, દેવું તેમજ શ્રદ્ધાળુના ઘર બતાવવાં, વિગેરે રૂપ ઉપદેશનો નિષેધ કર્યો નથી, માટે પચ્ચખાણ કરનાર સાધુ પિતાની સમાધિ પ્રમાણે બાલ, ગ્લાનાદિકને આહાર આપી પણ શકે અને લાવવાનો ઉપદેશ દઈ પણ શકે, અર્થાત્ પચ્ચખાણ કર્યું હોય તે પણ આચાર્ય, ગ્લાન, બાલ અને વૃહોને પિતાના વીર્યાચારને સાચવતે થકો જે મળી શકે તે જરૂર અશનાદિક લાવીને આપે. તેવીજ રીતે સંવેગી અને અન્ય સમાચારીવાળાઓને ભિક્ષાદિક માટે શ્રાવકનાં કુલ પણ દેખાડે, તેમજ અશકત હોય તે સરખી સામાચારીવાળાને પણ શ્રાવકનાં કુલ દેખાડે, લાવી આપવું, તેમજ બતાવવું, તેમાં સમાધિ પ્રમાણે કરે. જિનવચનને જાણનારા અને મમતા રહિત એવા મહાનુભાને પોતાનામાં કે પરમાં કાંઈપણ ફરક હેતે નથી, તેથી બંનેની પણ પીડા વર્ષે. હિંસાદિક પાપને નિષેધ્યાં નથી માટેજ ગૃહસ્થના વૈયાવચ્ચની મનાઈ કરી છે. અને સાધુઓને સંવરના રક્ષણ આદિ માટેજ પિષણ આપવા યાવચ્ચ કરાય છે. માટે યાવચ્ચ કરવામાં ગુણ છે અને તે એકાંતે છે. વેયાવચ્ચને વિધિ આ પ્રમાણે છે. આચાર્ય વિગેરે પુરૂષ, સ્વાધ્યાય વિગેરે તેને ઉપકાર અને શકિતની ખામી વિગેરે તેના શારીરિક અપકાર જાણીને તેમજ પિતાને પણ જ્ઞાનદિકની મદદ, ગુરૂહુકમની ખામીથી અને અપકાર અથવા તે તે ગ્લાનાદિકની અપેક્ષાએ ઉપકાર અને અપકાર જાણીને તેમજ આ શાસ્ત્રોકત અનુષ્ઠાનો છે એમ ધારીને નિસ્પૃહપણે વૈયાવચ્ચ કરવું. ભારતમહારાજે પણ પહેલાભવમાં ઉત્તમ સાધુનું વેયાવચ્ચ કર્યું, તેનાથી બંધાએલા સાતવેદનીયથી તે ભરત ચક્રવતિ રાજા થયો. આખા ભરતક્ષેત્રમાં રાજ્ય કરીને તેમજ ઉત્તમ સાધુપણું પાળીને, આઠે પ્રકારના કર્મથી મુકાએ એવો ભરત મોક્ષ પામ્યો. આવી રીતે યાવચ્ચ પ્રાસંગિક ભેગેને દઈને, અનુક્રમ આજ્ઞા આરાધનથી મોક્ષફળને જરૂર આપે છે. સ્થાન કરતાં અનકમ્પાદિકની પેઠે આ યાવચ્ચમાં ગુણની અધિક્તા સમજવી. કેઈક નગરને એક માર્ગ સારા વૃક્ષની છાયાએ કરીને સહિત હોય, અને બીજે છાયા વગરને હેય, તેમ મોક્ષ માર્ગ પણ બે પ્રકારનો જાણ. પહેલો માર્ગ સુખે પાર પામવાવાળા એવા તીર્થંકરવિગેરેને અનુષ્પા અને વેયાવચ્ચવવાળે હોય છે, અને બીજે સામાન્યસાધુઓને હંમેશાં વેયાવચ્ચ વગરને હોય છે. તાવ એ છે કે પચ્ચખાણ કર્યા છતાં પણ અધિકરણ રહિત એવા આહારને દાન, અને ઉપદેશમાં દેષ નથી, પણ
| SR No. | 022091 |
| Book Title | Panchvastu |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 124 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |