Page Text
________________
પંચવસ્તુક અવિદ્યમાન ઘરવિગેરેમાં પણ સમજવું. પણ મનુષ્ય લકથી નિંદાએલે, પેટ માત્ર ભરવામાં પણ અશક્ત, અને ચિત્તથી પાપ કરનારો એ મનુષ્ય હોય તે પણ તે જન્માન્તરના પાપે ભેગવે છે, અને નવાં પાપ બાંધે છે. સત્યરાતિએ વિદ્યમાન એવા ભેગોમાં પણ જેને મમત્વ નથી, દાનાદિદિયા દઢપણે કરે છે, અને ભવાંતરને માટે પણ પુણ્ય ઉપાર્જન કરે છે, તેને પુણ્યાનુબંધી પુણ્યને ઉદય કહેવાય, પણ આ શુદ્ધ પુણ્ય સંસારવૃક્ષના કારણભૂત વિષયથી વૈરાગ્યનું કારણ બને છે, અને વળી ધમ ધ્યાનને હેતુ થાય છે. શુભધ્યાનથી ભાવિત બુદ્ધિવાળા, અને વિષયથી વિરમેલા મહાપુરૂષોને જે સુખ થાય છે તે અનુભવથી મુનિવરેજ જાણી શકે છે, બીજે કોઈ પણ જાણી શક્તો નથી, કેમકે પંડિતેનું કહેવું છે કે ઈચછેલા અર્થની પ્રાપ્તિથી ઈચ્છા કરનારને તે સુખ નથી કે જે સુખ ઈચ્છાની નિવૃત્તિથી થાય છે. મેક્ષની ઈચ્છા પણ ઈરછા છે તેથી વિરુદ્ધપણું કહેવાશે નહિં, કેમકે તે મોક્ષ જિનેશ્વરાએ ઈચ્છાનિવૃત્તિનું જ મોટું ફળ કહેલું છે. જે પુરુષને ઈચ્છાથી પ્રાપ્તિ થાય છે તેની અપેક્ષાએ
આ ઈચ્છા ને અનિચ્છાની વાત કહી છે, કેમકે મેક્ષ તે કેવળી મહારાજા મન વગરના હોવાથી ઈચ્છા વગરના જ હોય છે, અને તેમને જ તે મળે છે તેથી ઈચ્છાને અભાવેજ મોક્ષ થાય છે. દીક્ષા લેતી વખતે જે મોક્ષ વિષયક ઈચ્છા છે તે શુભ હેવાથી નિષેધેલી નથી, અને તેજ પ્રશસ્ત ઈચ્છા નિરિછકપણાનું કારણ બને છે. જિનેશ્વર મહારાજે પણ કહ્યું છે તે એક મહીનાથી બાર મહીનાના પર્યાયવાળો મહાશ્રમણે વ્યંતરથી અનુત્તર સુધીનાં સુખે કરતાં વધારે સુખ પામે છે, અને બાર મહીનાથી વધારે પર્યાયવાળે સાધુ શુકલ ક્રિયાવાળે યાને શુધ આશયવાળા થઈને મોક્ષ પામે છે, અને તે ભગવાન્ સર્વોત્તમ સ્થાનને પામે છે. સારી વેશ્યા તે સુખવાળાને જ હોય છે એ વાત સિદ્ધ છે, તે આવી રીતે સુખના કારણરૂપ પ્રવજ્યાને પાપ તરીકે કેમ કહે છે? માટે તત્વને જાણકાર મુનિઓને નિર્મમત્વ ભાવ હેવાથી તેમજ કર્મક્ષયનું કારણ હેવાથી પુણ્યથીજ ધર્મયાનમાં શુભ વેદના છે, અને તે શુભ વેદના ઘરવાસ છોડયા સિવાય થતી જ નથી, કેમકે તે ઘવાસનું પાલન મમત્વ સિવાય થતું નથી. ઘરવાસમાં આરંભપરિગ્રહથી પાપ બંધાય જ છે, અને સંયમપકરણનું તે તુછપણું છે તેથી તેમાં પ્રતિબંધ થતું નથી, અને તેથી તે દેહ આહારાદિકની માફક સંયમપકરણના સંગ્રહને દોષ નથી, તેટલા માટે બુદ્ધિશાળીઓ પુણ્યના ઉદયેજ ઘરવાસ ડે છે અને વિપાકે વિરસ હોવાથી ઠંડા પાણી વિગેરે વાપરતા નથી. એજ વાત જણાવે છે: કેટલાક અજ્ઞાનીઓ હિંસાવિગેરેથી સુખ માને છે, જ્યારે કેટલાકે તેમ માનતા નથી, તો હિંસાદિકથી સુખ માનનારા પ્રવ્રજ્યાને અપુણ્ય ગણે તે આશ્ચર્ય નહિ ચારિત્રવાળે, ઘર વિગેરેને છોડી સૂત્રને અનુસાર જે જે ક્રિયા કરે છે તે તે જિનેશ્વરને સંમતજ છે. તાવથી જાણકારને તે આત્મા એજ ઘર છે, મેં આ કરાવ્યું એ કથન દુઃખનું કારણ છે, તપ, શેષ, અને પિપાસા એ વિદ્યમાન છતાં પણ દુઃખરૂપ નથી, કારણ કે કર્મ રૂપી વ્યાધિનાં નાનાં કારણે કહેલાં છે. જેમ વ્યાધિના ક્ષયને માટે સેવાતાં કટુ કરિયાતું વિગેરે ધૃતિને કરે છે અને કાંઈક નીરોગતા દેખાડે છે, એવી રીતે આ મુનિઓ પણ શુદ્ધભાવની સ્થિરતા, ગુરૂની આજ્ઞાનું માન્યપણું અને ચારિત્રની તીવ્રતાને દેખાડતા ધેર્યા જ કરે છે. વળી તે તપ વિગેરે નિર્વિકલ્પ ધર્મ સાધવાની બુદ્ધિવાળાને ઘણા
| SR No. | 022091 |
| Book Title | Panchvastu |
| Original Sutra Author | Haribhadrasuri |
| Author | |
| Publisher | Rushabhdevji Keshrimalji Shwetambar Samstha |
| Publication Year | 1937 |
| Total Pages | 124 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 17 MB |