Page Text
________________
અષ્ટક પ્રકરણ
પ-ભિક્ષા અષ્ટક
स्यैवकारार्थस्य 'नत्रा' सम्बयानैव 'शक्ताः'समर्थाः, "क्रियान्तरे' भिक्षाव्यतिरिक्त कृषिवाणिज्यादिके कर्मविशेषे, ये तु क्रियान्तरसमर्थास्तेषां पौरुषत्र्येवेतिगर्भार्थः । भिक्ष्यत इति "भिक्षा' भिक्षणं वा 'भिक्षा', ताम् 'अटन्ति' भ्रमन्ति, किमर्थमित्याह- वृत्तिर्वर्तनं जीविका, तस्यै इदं 'वृत्त्यर्थं', तेषामिति गम्यते, 'वृत्तिभिक्षा' उक्तनिर्वचना, 'इयम्' एषा, 'उच्यते' अभिधीयते इति ॥६॥
ત્રીજી (વૃત્તિ) ભિક્ષાને કહે છે શ્લોકાર્થ– જેઓ નિર્ધન, અંધ કે પાંગળા છે અને અન્ય ક્રિયા કરવા સમર્થ નથી જ, તેથી જ ભિક્ષા માટે म. छ. तेमनी मा मिस वृत्तिम उपाय छे.(६)
टा- "तु" शनी "अने" वो अर्थ छ. तेनो प्रयोग प्रभारी छ-नी मावि પ્રવજ્યાથી વિરુદ્ધ છે તેની પૌરુષબી ભિક્ષા છે અને જેઓ નિર્ધન વગેરે છે તથા અન્ય ક્રિયા કરવામાં સમર્થ નથી ४, तेमनी म वृत्ति निक्षu छ.
અન્ય ક્રિયામાં= ભિક્ષા સિવાય ખેતી, વેપાર વગેરે કાર્યવિશેષમાં. જેઓ અન્ય ક્રિયામાં સમર્થ છે તેમની ભિક્ષા પૌરુષની જ છે એવો તાત્પર્યાર્થ છે.
Hिau'd भंय ते Hिal. Aqu wing a Hau. (६). किमियमेषामुचिता अनुचिता वेत्याशङ्कायामाहनातिदुष्टापि चामीषा-मेषा स्यान्न ह्यमी तथा । अनुकम्पानिमित्तत्वाद्, धर्मलाघवकारिणः ॥७॥
वृत्तिः- 'न' नैव, ‘अतिदुष्टा' अत्यन्तदोषवती पौरुषनीव तद्धाजाम्, 'अपि च' इत्यस्यानुक्तसमुच्चयार्थत्वान्नातिप्रशस्या च सर्वसम्पत्करीव तदागिनाम्, 'अमीषां' निःस्वान्धादीनाम्, 'एषा'ऽनन्तरोक्ता वृत्तिभिक्षा, 'स्यात्' भवेत्, कुत एतदेवमित्याह- 'न' नैव, 'हि' शब्दो यस्मादर्थः, 'अमी' एते निःस्वादयः, 'तथा' तेन प्रकारेण येन पौरुषत्रीभागिनः, 'धर्मलाघवकारिणः' जिनवचनावर्णहेतवः, कुत इत्याह'अनुकम्पानिमित्तत्वात्' स्वविषये जनकरुणायाः कारणत्वात्तेषां तथाविधवालवदिति । प्रयोगश्चात्र, धर्मलाघवहेतवो न भवन्ति न तेषां भिक्षादोषोऽस्ति यथा साधूनाम्, धर्मलाघवाहेतवश्च तथा निःस्वादयोऽतस्तेषां न दुष्टा भिक्षेति, न चाभ्यां हेतुदृष्टान्ताभ्यां निःस्वादीनां सर्वसम्पत्करी प्राप्नोतीति वाच्यम्, अयतित्वेन तेभ्यस्तस्या निवर्तित्वात्, सर्वसम्पत्करी हि यतित्वेन व्याप्ता, अतो यतित्वं निवर्तमानं तां निवर्तयतीति ॥७॥
એમની આ ભિક્ષા શું ઉચિત છે કે અનુચિત છે એવી આશંકા થયે છતે ગ્રંથકાર કહે છે
શ્લોકાર્થ વૃત્તિભિક્ષા સર્વસંપન્કરી ભિક્ષાની જેમ અતિશય શ્રેષ્ઠ નથી, અને પૌરુષબી ભિક્ષાની જેમ અતિશય દુષ્ટ નથી. કારણકે નિર્ધન આદિ જીવો અનુકંપાનું કારણ હોવાથી તે રીતે ધર્મની લઘુતા કરનારા નથી. (૭)
ટીકાર્થ– અનુકંપાનું કારણ નિર્ધન આદિ જીવો તેવા પ્રકારના બાળકની જેમ પોતાના વિષયમાં १. उक्तनिर्वचना भेटनी व्युत्पत्तिथी यता (वृत्त्या भिक्षा वृत्तिभिक्षा) अर्थ वा यो छत.
| SR No. | 022090 |
| Book Title | Ashtak Prakaran |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Rajshekharsuri |
| Publisher | Arihant Aradhak Trust |
| Publication Year | |
| Total Pages | 354 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 11 MB |