________________
મૂળ તથા ભાષાંતર.
૧૧૭
સ્થાપવી. તેમાં ( મજાતિ) માધ્યમની રાશિવડે ( અંતિમ ) અંત્યની રાશિને (સળગ) ગુણવી પછી (૪) તેને (હમતિમા ) પહેલી રાશિ વડે ભાંગવા. જે લાધે તેને ( સ્ટવ છે ) લવણસમુદ્રના જળને (૩૬) ઉદ્વેધ (સુપાસુ ) તું જાણ. આ કરણને પ્રયાગ આગળ ઉપર “બાવકુફ ” ૧૬ મી ગાથામાં બતાવશે. (૨).
હવે લવણ સમુદ્રની શિખા કહે છે – हिंवरि सहसदसगं, पिहुला मूलाउ सतरसहस्सुच्चा । વળસિદ્દા સા તતુવર, ગાડતુiાં વૈg ટુવેઢો રૂમ (૨૨૭)
અર્થ—લવણસમુદ્રની મધ્યે (ક્િર) નીચે અને ઉપર (રસ) દશ હજાર જન (વિદુ) પૃથુ-જાડી અને (મૂળાક) મૂળથી (વરરસનુશા) સતર હજાર જન ઉંચી ( હૃતિ ) લવણસમુદ્રની શિખા છે. ( સ ) તે શિખા ( તપુર ) તે સતર હજાર યોજનની ઉપર (દુ) બે ગાઉ () એક અહેરાત્રમાં બે વાર (વ) વૃદ્ધિ પામે છે. તે શિખા ઉપર બે ગાઉની વેલ હમેશાં બે વાર વધે છે. (૩)
હવે બે ગાથાવડે પાતાળ ક્લશા કહે છે – बहुमज्झे चउदिसि चउ, पायाला वयरकलससंठाणा । નોસિસ ના, તરુ દિક્વાર સં ક (૧૮) . लक्खं च मज्झि पिहला, जोअणलक्खं च भूमिमोगाढा । पुव्वाइसु वडवामुह-केजुवजूवेसरभिहाणा ॥ ५॥ (१९९)
અર્થ –લવણસમુદ્રના (લઘુમ) બરાબર મધ્યભાગમાં એટલે ચક્રવાલને વિષે રવિત્તિ) ચાર દિશાઓમાં () ચાર (પઢિા ) પાતાળ છે. તે (વાઈસરાળા) વજામય કળશના આકારવાળા છે તેથી તે પાતાળકળશ કહેવાય છે. તે પાતાળકળશ (કોકાણ કg) એક હજાર જન જાડા છે એટલે કે તે કળશની ઠીંકરી હજાર યોજન જાડી છે. તથા (તદgr) તેનાથી દશ ગુણા એટલે દસહજાર જન (દ્ધિવાર)નીચે-તળીએ અને ઉપર કાંઠે (હૃા) પહોળા છે. (૪). (૪) તથા (૪) એક લાખ જન (જ) મધ્ય ભાગમાં ( 1) પહોળા છે. (૨) તથા () એક લાખ જન (મૂર્તિ) ભૂમિને વિષે (મોટા) અવગાહીને રહ્યા છે–ઉંડા છે. તથા (પુરાણુ) પૂવોદિકના અનુક્રમથી
