________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૬૦, ૬૧-૬૨
૬૧
પવિત્રવલ્લીના બીજને તેઓના વડે=મહામોહરૂપી યોદ્ધાઓ વડે, ઉત્ખનન કરાય છે=ઉખેડી નાંખવાનું શરૂ કરાય છે. II૬ના
ભાવાર્થ:
બીજાધાન કર્યા પછી પણ મોહના પરિણામો ઊઠવાને કારણે ફરી સંસારની વૃદ્ધિ ઃ
-
જીવ બીજાધાન કરે છે ત્યારપછી શુદ્ધધર્મ સેવવાનો શુભ આશય કરે છે તે શુભઆશય મોહનું નિવારણ કરવાનું કારણ છે. આમ છતાં જીવમાં અનાદિકાળથી વક્ર ચાલવાનો સ્વભાવ વર્તે છે, તેથી કોઈક રીતે બીજાધાન કર્યા પછી પણ પોતાના મોહના પરિણામને વશ થઈને યોગમાર્ગની પ્રવૃત્તિ પણ સ્વરુચિ અનુસાર યથા તથા કરીને પોતાના આગ્રહને જ દૃઢ કરે છે ત્યારે જીવમાં વર્તતા મોહના પરિણામો, તે શુભાશયોનો સ્વશક્તિથી નાશ કરે છે. જો તે શુભાશયો ઉત્તર ઉત્તર વૃદ્ધિ પામીને સદ્ગુરુના વચનનું સેવન કરે તો ચારિત્રધર્મનું બળ ઉપસ્થિત થઈ જાય જેથી તે વૈરાગ્યકલ્પલતાના બીજનો નાશ કરવો મોહને માટે અતિદુષ્કર બને, પરંતુ તે પૂર્વે જ જીવમાં મોહના કલ્લોલો ઊઠવાથી ધર્મની પ્રવૃત્તિ પણ અસગ્રહના પોષણનું કારણ બને તે રીતે સેવીને તે જીવ વૈરાગ્યકલ્પલતાના બીજનો નાશ કરે છે, તેથી આવા જીવો બીજાધાનને પ્રાપ્ત કરીને પણ ફરીથી અસગ્રહથી દૂષિત મતિવાળા થઈને સંસારની વૃદ્ધિને પ્રાપ્ત કરે છે. ૬૦ના
અવતરણિકા ઃ
કોઈ જીવ મોક્ષમાર્ગના બીજરૂપ વૈરાગ્યવલ્લીના બીજને વપન કરે ત્યારપછી મોહતા પરિણામોનો કલ્લોલ શરૂ થાય તો તે બીજનો નાશ કરે છે એમ શ્લોક-૬૦માં બતાવ્યું.
હવે કોઈ જીવ યોગબીજનું વપન કર્યા પછી ગુણવાન ગુરુને પ્રાપ્ત કરીને, તેમને પરતંત્ર થઈને આરાધના કરે તે વખતે યોગબીજનો નાશ કરવા માટે તત્પર થયેલા મોહનીયકર્મથી શું સ્થિતિ થાય છે ? તે બતાવે છે -
શ્લોક ઃ
संप्रेष्यते तत्र बलं यदा तु, चारित्रधर्मेण नरेश्वरेण ।
