________________
૨૪૨
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨૨૮-૨૨૯
શ્લોકાર્થ ઃ
નરેન્દ્ર, ચક્વર્તી અને ઈન્દ્રોનું જે વિષયથી ઉપનીત રમ્યસુખ= વિષયોના ભોગથી પ્રાપ્ત થયેલું સુંદર સુખ તેને સમાધિવાળા યોગીઓ બળતી ઈન્દ્રિયોની અગ્નિની જ્વાલામાં ઘીની આહુતિમાં ઉપમા જેવું જાણે છે. II૨૨૮॥
ભાવાર્થ:
જેમ અગ્નિની જ્વાળામાં ઘીની આહુતિ આપવામાં આવે તો તે જ્વાળા પ્રદીપ્ત જ થાય છે તેથી અગ્નિની જ્વાલાનો સંતાપ વૃદ્ધિ પામે છે, પરંતુ હીનતાને પ્રાપ્ત કરતું નથી તેમ કષાયોથી વ્યાકુળ થયેલા જીવો ઇન્દ્રિયોના વિષયોને ગ્રહણ કરવામાં વ્યાપારવાળા હોય છે ત્યારે ઇન્દ્રિયોની અગ્નિજ્વાળા તેઓના આત્માને સતત બાળે છે અને ઇન્દ્રિયોથી આકુળ થયેલા નરેન્દ્રોચક્રવર્તીઓ કે ઇન્દ્રો જે સુંદર વિષયોથી સુખનો અનુભવ કરે છે તે રમ્ય સુખ ૫રમાર્થથી ઇન્દ્રિયની આકુળતારૂપ અગ્નિજ્વાળામાં ઘીની આહુતિ તુલ્ય થવાથી દુઃખની જ વૃદ્ધિ કરે છે; કેમ કે ઇન્દ્રિયોની અગ્નિજ્વાળા પૂર્વમાં વર્તતી હતી તે વિષયોને પામીને અતિશયિત પ્રવર્ધમાન થાય છે તેથી અગ્નિના તાપની પીડાની વૃદ્ધિને કરનારા વૈષયિક સુખને સુખ કઈ રીતે કહી શકાય ? અર્થાત્ કહી શકાય નહીં, તેમ સમાધિવાળા યોગીઓ જાણે છે. ||૨૨૮॥
શ્લોક ઃ
समाहितस्वान्तमहात्मनां स्यात्, सुखेऽप्यो वैषयिके जिहासा । को वा विपश्चिन्ननु भोक्तुमिच्छेમિષ્ટાન્નમપ્યુપ્રવિયેળ યુòમ્ ।।૨૨।।
શ્લોકાર્થ ઃ
સમાધાનને પામેલા સ્વ-અંતઃકરણવાળા એવા મહાત્માઓને વૈષયિક સુખમાં પણ અહો ! અર્થાત્ આશ્ચર્ય છે કે ત્યાગની ઈચ્છા થાય છે
