________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૨૦૨-૨૦૩
: ૨૧૭
સંબંધવાળા એવા મન-વચન-કાયાનાં પુદ્ગલોને સાક્ષીભાવે જોતોતે ભાવો સાથે મારે કોઈ પારમાર્થિક સંબંધ નથી કેવલ મારા જ્ઞાનના વિષયભૂત તે ભાવો છે એ પ્રકારે સાક્ષીભાવે જોતો, અને તે ભાવોના પરિણામી ભાવોને નહીં ગ્રહણ કરતો અર્થાત્ “હું આ બોલવાની ક્રિયા દ્વારા ભાષાવર્ગણાનાં પુદ્ગલોને ભાષારૂપે પરિણામ પમાડું છું” ઇત્યાદિ પુદ્ગલોના પરિણામી ભાવોને નહીં ગ્રહણ કરતો “હું જગતના ભાવો પ્રત્યે અસંશ્લેષવાળો હોવાથી અને પોતાના દેહ સાથે પણ અસંશ્લેષવાળો હોવાથી આત્માની નિરાકુળ અવસ્થા રૂપ સમાધિવાળો આત્મા છું” એ પ્રકારે અત્યંત ભાવન કરતો આત્મા દુઃખથી મુકાય છે. અર્થાત્ બાહ્ય પદાર્થમાં અસંશ્લેષને કારણે દુઃખનાં કારણીભૂત કર્મોને નહીં બાંધતો અને પૂર્વમાં બંધાયેલા કર્મોને નાશ કરતો યોગી દુઃખથી મુકાય છે. II૨૦૨૨
શ્લોક ઃ
यथा जनोऽन्यस्य सुखासुखेषु, तटस्थभावं भजते तथैव ।
विश्वस्य तेषु प्रशमी ममत्वाöારમુઃ સુસમાધિશાલી ૫૨૦૩૫
શ્લોકાર્થ –
જે પ્રમાણે લોક અન્યનાં સુખદુઃખાદિમાં તટસ્થભાવને ધારણ કરે છે તે પ્રકારે જ પ્રશમવાળો, મમત્વથી અને અહંકારથી મુક્ત સુસમાધિશાળી એવા યોગી વિશ્વના તેઓમાં=વિશ્વના ભાવોમાં, તટસ્થભાવને ધારણ કરે છે. II૨૦૩||
ભાવાર્થ:
જે પ્રમાણે સંસારી જીવોને પોતાનાથી અન્ય જીવોને સુખી જોઈને કે દુઃખી જોઈને હું સુખી છુ કે દુઃખી છું તે પ્રકારનો કોઈ ભાવ થતો નથી પરંતુ તટસ્થ ભાવને ધારણ કરે છે અર્થાત્ પોતાના જ્ઞાનના બળથી આ જીવો સુખી છે કે આ જીવો દુ:ખી છે તેવું જાણે છે. પરંતુ સ્વયં સુખી દુ:ખી થતા નથી તે પ્રમાણે જ
