________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧પ-૧૬૬
૧૭૯ મહાવીર્ય વ્યાપારરૂપ છે અને એ પંથમાં ધીરપુરુષ ચાલનારા હોય છે તેથી ધીરપુરુષો વીતરાગના વચનનું અવલંબન લઈને સદા સંયમના વૃદ્ધિના કંડકના ઉપાયને સેવનારા હોય છે. આવો સંયમનો માર્ગ સંયમવેશધારી નપુંસક પુરુષથી ગમ્ય નથી; કેમ કે સત્ત્વહીન એવા તે જીવો બાહ્ય નિમિત્ત પ્રમાણે જ ભાવો કરે છે પરંતુ અંતરંગ અસંગને અનુકૂળ ઉચિત પ્રયત્ન કરી શકતા નથી. આ પ્રકારે સ્થિર નિર્ણય કરીને સંયમમાર્ગમાં ચાલવામાં ધીર અને ઉત્તરઉત્તરના સંયમના કંડકોને સ્પર્શવા માટેના ઉદાત્તઆશયવાળા એવા મહાત્માઓ ખેદ પામતા નથી=સંયમજીવનના કષ્ટમય આચારોથી ખેદ પામતા નથી પરંતુ પોતાના ભાવોની શુદ્ધિના ઉપાયરૂપે સર્વ સંયોગોમાં ઉચિત યત્ન કરે છે. ૧પ શ્લોક :
समुद्रगम्भीरमनाः स्वदर्पाद्, भिनत्ति मार्ग न समाहितात्मा । आत्माश्रितामेव कुठारतक्ष्ण्या
છિન્નત્તિ શાવાં ન તરપિષિત પદ્દદ્દા - શ્લોકાર્ચ -
સમુદ્ર જેવા ગંભીર મનવાળા, સમાધિને પામેલા એવા મહાત્મા સ્વદર્પથી માર્ગનો ભેદ કરતા નથી=સર્વો બતાવેલા માર્ગનો વિનાશ કરતા નથી. બુદ્ધિમાન પુરુષ પોતાને આશ્રિત જ શાખાને કુઠારના ઘાથી છેદ કરતા નથી. II૧૬il ભાવાર્થ
સમાધિને પામેલા સુસાધુ ભગવાનના વચનના પરમાર્થને જાણવા માટે અને જીવનમાં સેવવા માટે ગંભીર મનવાળા હોય છે. તેથી જેમ સમુદ્ર અતિઊંડાણવાળો હોય છે તેમ ભગવાનના વચનના પરમાર્થને ઊંડાણથી જોવાને અનુકૂળ મનોવ્યાપારવાળા તે મહાત્મા હોય છે તેથી પોતાના દર્પથી માર્ગનો ભેદ કરતા નથી. અર્થાત્ પોતાને કોઈક નિમિત્તે કોઈક પદાર્થ તેવો ભાસે છતાં આ પદાર્થ ભગવાનના વચન અનુસાર છે કે નહિ તેનો નિર્ણય કર્યા વગર પોતે બુદ્ધિમાન
