________________
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૧૮-૧૧૯
૧૨૭ ઉપદ્રવને જાણીને તે મોહાદિના ઉપદ્રવને દૂર કરવા માટે સદ્ધોધમંત્રીની સલાહથી સમાધિમંત્રનો જાપ કરે છે, એમાંથી જેઓ દેશવિરતિવાળા અને સર્વવિરતિવાળા મહાત્માઓ છે, તે પાઠસિદ્ધ સમાધિમંત્રનો જાપ કરે છે અને તેના સિવાયના અપુનબંધકજીવો, સમ્યગ્દષ્ટિ જીવો સદ્ધોધમંત્રીની સલાહ અનુસાર આભ્યાસિક સમાધિમંત્રનો જાપ કરે છે. તે જાપમાં તેઓ ચતુ શરણગમન આદિભાવો કરીને અંતરંગ ઉત્તમ સંસ્કારો પોતાના આત્મામાં આધાન કરે છે. તે ઉત્તમ સંસ્કારોના આધાનને કારણે આત્મામાં અનાદિના મોહના સંસ્કારો ગાઢ થઈને પડેલા તે સર્વ પ્રક્ષણશક્તિવાળા બને છે અને તેના કારણે અનાદિના મોહના સંસ્કારો તેમના આત્મામાં ઉત્પાત કરવાને માટે સમર્થ બનતા નથી.
અહીં વિશેષ એ છે કે પર્વતને ભેદવો અતિદુષ્કર છે, પરંતુ ઇન્દ્રનું વજ અતિસમર્થ છે, તેથી તે પર્વતના શિખર ઉપર પડે કે તરત જ તે શિખર નાશ પામે છે, તેમ આત્મામાં મોહાદિના સંસ્કારો દૃઢ થઈને રહેલા છે; કેમ કે અનાદિકાળથી મોહના ભાવોને સેવીને આત્માએ તે મોહાદિના સંસ્કારોને આત્મભાવરૂપે સ્થિર કર્યા છે, તેથી તેનો નાશ કરવો અતિદુષ્કર છે, આથી મોહનો ઉચ્છેદ મહાવીર્યવાળા પુરુષો જ કરી શકે છે, અન્ય કોઈ કરી શકતું નથી. તોપણ ઇન્દ્રના વજ જેવા ચતુર શરણગમન આદિરૂપ સમાધિમંત્રથી તે મોહના સંસ્કારો પ્રક્ષીણ શક્તિવાળા બને છે, તેથી આત્મામાં મોહના સંસ્કારો પડેલ હોવા છતાં ચતુ શરણગમન આદિથી ભાવિત મહાત્મામાં તે મોહના સંસ્કારો જાગ્રત થતા નથી, તેથી ઉપદ્રવ વગરના તે મહાત્માઓ સંસારમાં સુખપૂર્વક વૈરાગ્યના ભાવોમાં વિલાસ કરે છે. II૧૧૮ શ્લોક :
चारित्रधर्मस्य नरेश्वरस्य, प्रतापभानुः प्रबलत्वमेति । વિશ્વમાંalમતિ તદ્યશશ્ય, प्रत्यर्थिचक्राक्रमणादुदितम् ।।११९।।
