________________
૧૦૮
શ્લોક ઃ
વૈરાગ્યકલ્પલતા/શ્લોક-૧૦૩
क्षीणोऽपि संश्रित्य विचारपक्षं, शशीव शुक्लं खलु योऽभ्युदेति । सर्वाः प्रजास्तं प्रणमन्ति भक्त्या, कृतार्थपूजाः पुनराहिताशाः । । १०३ ।।
શ્લોકાર્થ ઃ
ક્ષીણ થયેલા પણ શશીની જેમ શુક્લ એવા વિચારપક્ષને આશ્રયીને ખરેખર જે અભ્યુદયને પામે છે તેને કૃતાર્થની પૂજા કરનાર ફરી આહિત આશાવાળી સર્વપ્રજા ભક્તિથી નમસ્કાર કરે છે. ||૧૦૩||
ભાવાર્થ:
શ્રાવકની ચિત્તવૃત્તિમાં ભગવાનની ભક્તિ વર્તી રહી છે, તે વખતે પણ નષ્ટ જેવા મોહના સૈન્યની ફરી પોતાને રાજ્યપ્રાપ્તિની અપેક્ષા ઃ
કોઈ રાજા બળવાન રાજાથી પરાજિત થયેલો હોય ત્યારે તે ક્ષીણશક્તિવાળો છે, આમ છતાં વિચારને આશ્રયીને તે મોટી આશાવાળો છે. તે રાજા વિચારે છે કે જેમ કૃષ્ણપક્ષમાં શશી ક્ષીણ થયેલ છે તોપણ ફરી શુક્લપક્ષ આવશે ત્યારે તે શશી ખીલશે તેમ અત્યારે મારો કાળ કૃષ્ણપક્ષ જેવો હોવાથી હું ક્ષીણ છું તોપણ જે દિવસે શુક્લપક્ષ જેવો કાળ આવશે ત્યારે હું ફરી સમૃદ્ધ થઈશ, આ પ્રકારનો વિચાર કરીને જે રાજા ધૈર્યપૂર્વક પોતાના બળનો સંચય કરે છે તે રાજાને તેની પ્રજા ભક્તિથી પ્રણામ કરે છે.
કઈ પ્રજા ભક્તિથી પ્રણામ કરે છે, તેથી કહે છે
જે પ્રજા કૃતાર્થની પૂજા કરનાર છે અર્થાત્ જે રાજાએ રાજ્યની પ્રાપ્તિરૂપ પોતાનું પ્રયોજન પ્રાપ્ત કર્યું છે તેવા રાજાની પૂજા કરનાર છે અને અત્યારે પોતાનો રાજા રાજ્ય વગરનો હોવા છતાં ફરી રાજ્ય પ્રાપ્ત કરશે તેવી આશાવાળી પ્રજા છે, તે પ્રજા ક્ષીણ થયેલી શક્તિવાળા પણ તે રાજાને ભક્તિથી નમસ્કાર કરે છે. તેમ વર્તમાનમાં મોહનું સૈન્ય વિચારે છે કે આપણે ક્ષીણશક્તિવાળા છીએ પણ ફરી આપણે પોતાનું સામ્રાજ્ય મેળવશું, તે પ્રકારના વિચારપક્ષનો
