________________
सम्बोधसप्ततिः
१२७
ગાથા-૧૯ છત્રીશ સૂરિગુણ सोयं आकिंचणं च बभं च जइ धम्मो ॥१॥" क्षान्तिः क्षमा शक्तस्याशक्तस्य वा सहनपरिणामः, सर्वथा क्रोधविवेक इत्यर्थः १ । मृदुः अस्तब्धस्तस्य भावः कर्म वा मार्दवम्, नीचैर्वृत्तिरनुत्सेकश्च २ । ऋजुरवक्रमनोवाक्कायकर्मा तस्य भावः कर्म वा आर्जवम्, मनोवाक्कायविक्रियाविरहो मायारहितत्वमिति यावत् ३ । मोचनं मुक्तिः, बाह्याभ्यन्तरवस्तुतृष्णाविच्छेदः लोभपरित्याग इत्यर्थः ४ । तप्यन्ते रसादिधातवः कर्माणि वाऽनेनेति तपः तच्च द्वादशविधमनशनादि ५ । संयम आश्रवविरतिलक्षणः ६ । सत्यं मृषावादविरतिः ७ | शौचं સંબોધોપનિષદ્ -
=
(૧) ક્ષાન્તિ = ક્ષમા = સમર્થનો કે અસમર્થનો સહન કે કરવાનો પરિણામ, અર્થાત્ સર્વથા ક્રોધત્યાગ. (૨) મૃદુ અસ્તબ્ધ = અક્કડ નહીં તેવો, તેનો ભાવ કે કર્મ = માર્દવ. તથા નમ્ર વૃત્તિ અને નિરભિમાનતા એ માર્દવ છે.
(૩) ઋજુ = જેની મન-વચન-કાયાની પ્રવૃત્તિ સરળ છે, તેવો. તેનો ભાવ કે કર્મ = આર્જવ = મન-વચનકાયાના વિકારોનો અભાવ = માયારહિતપણું.
=
-
=
=
(૪) મુક્તિ તૃષ્ણાનો વિચ્છેદ વગેરે ધાતુઓ કે કર્મો તપે છે, તે તપઃ તે અનશન વગેરે બાર પ્રકારનો છે. (૬) સંયમ = આશ્રવવિરતિ. (૭) સત્ય મૃષાવાદિવરિત. (૮) શૌચ = સંયમની બાબતમાં નિર્મળતા
=
છોડવું = બાહ્ય-અત્યંતર વસ્તુઓની
લોભ પરિત્યાગ. (૫) જેનાથી રસ
