________________
योगविधानविशिका सप्तदशी जे देसविरइजुत्ता जम्हा इह वोसिरामि कायं ति । सुव्वइ विरईए इमं ता सव्वं चिंतियव्वमिणं ॥ १३ ॥ ये देशविरतियुक्ता यस्मादिह व्युत्सृजामि कायमिति ।
श्रूयते विरत्यैतत्तत्सम्यक्चिन्तयितव्यमिदम् ॥ १३ ॥ (તો સૂત્ર-પ્રદાન યોગ્ય કોણ ?)
જે દેશવિરતિ યુક્ત છે તેમને – “વાયં વોસિરામિ' એ પચ્ચકખાણનું પાલન [ શકે. માટે દેશવિરતિ જ ચૈત્યવંદન સૂત્રના અધિકારી સમજવા. (ટી.) કાયાનો સર્ગ એ ગુપ્તિરૂપ છે, એથી એ વિરતીનો જ એક ભેદ છે. માટે અવિરતિને પોત્સર્ગ ન સંભવે. અહીં “દેશવિરત' એ શબ્દ તુલાદંડ ન્યાયથી મધ્યમ અધિકારી વે છે. એટલે સર્વવિરતિ ઉત્તમ (શ્રેષ્ઠ) અધિકારી છે અને વ્યવહારથી અપુનર્બન્ધકને ચૈત્યવન્દસૂત્ર માટે અધિકારી ગયો છે. જે માત્ર ગતાનુગતિક્તાથી જ ચૈત્યવન્દનાદિ II કરતા હોય, વિધિ બહુમાન વિનાના હોય, એવા અપુનર્બન્ધકાવસ્થાથી પણ ના જીવો આ અનુષ્ઠાન માટે સર્વથા અયોગ્ય છે.
तित्थस्सुच्छेयाइ वि नालंबणमित्थं जं स एमेव । सुत्तकिरियाइ नासो एसो असमंजसविहाणो ॥ १४ ॥. तीर्थस्योच्छेदाद्यपि नालम्बनमत्र यत्स एवमेव ।
सूत्रक्रियाया नाश एषोऽसमञ्जसविधानः ॥ १४ ॥ વિધિપૂર્વક અનુષ્ઠાન કરનાર તો બહુ થોડા જ મળશે માટે અવિધિપૂર્વક પણ ષ્ઠાન ભલે થતું, જેથી તીર્થ ચાલુ રહેશે. નહિતર તો વિધિપૂર્વક અનુષ્ઠાન નારના અભાવે તીર્થનો ઉચ્છેદ જ થઈ જશે. માટે અવિધિવાળું અનુષ્ઠાન પણ દરણીય છે. એવી શંકા કરનારને ઉત્તર આપતાં ગ્રન્થકાર કહે છે કે –
તીર્થનો ઉચ્છેદ ન થાય તે માટે અવિધિક્રિયા ચાલુ રાખવી એમ કહેવું યુક્ત કારણ કે અવિધિ અનુષ્ઠાન ચાલુ રાખવાથી અસામંજસ્ય – “વિહિત કરતાં રીત એવી અશુદ્ધ ક્રિયાની પરંપરાની પ્રવૃત્તિથી સૂત્ર અને ક્રિયાનો નાશ થશે અને ક્રિયાનો નાશ એજ તીર્થનો નાશ છે. (ટી.) કેવળ તીર્થ નામનો જનસમુદાય કીર્થ નથી, પણ શાસ્ત્રવિહિત યથોચિત ક્રિયાવાળા સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકાનો દાય તે તીર્થ છે. એટલે અવિધિ અનુષ્ઠાન ચાલુ કરવાથી તો (સત્ર-ક્રિયાનો નાશ જવાથી) તીર્થનો પણ ઉચ્છેદ થઈ જાય છે.
१ अ, क, च जे देसि विरइजुत्ता; घ जे देसिं २ अ घ सुव्वइ विरई य ३ ख नालंबण नं ससमएमेव; घ नालंबण सजं एमेव । ४ अ सुत्तकिरियाइनासो
ख विहाणा
