________________
પ૪]
" [પ્રરૂપણાવિચારગ્રસ્થાનુવાદ ત્રીજા પુરુષને અકુશલાનુબંધ, ચોથાને કુશલાકુશલાનુબંધ, પાંચમાને કુશલાનુબંધ છટ્ટાને નિરનુબંધ એ પ્રમાણેની “સ્વામીની કલ્પના પીઠિકામાં જણાવી છે.
- અહિં પહેલાં જે ચાર છે, તે મિથ્યાષ્ટિ સંબંધીના છે, પાંચમો જે છે તે શ્રાવક અને સાધુ સંબંધીનો, છટ્ટામાં તીર્થકર. અને તેથી કરીને મિથ્યાદૃષ્ટિ આત્માઓને સકામ નિર્જરાની આશા માત્ર પણ કરવા જેવી નથી. આ વાતમાં સમયસારનું પ્રદર્શન થાય છે, તે કાશકુશના આલંબનરૂપ જ છે તે આ પ્રમાણે - સામ નિઝર પુખ, નિઝરહિ«ાતીML
अणसण ओमोअरिया, मिक्खायरिआ रसच्चाय, कायकिलेस संलीणया, भेदं छव्विहं आयरिअं ? पायच्छित्तमिति ॥२॥
નિર્જરાના અભિલાષીઓને સકામનિર્જરા પણ અનશન-ઊણોદરીભિક્ષાચર્યા–રસત્યાગ-કાયક્લેશ અને સંલીનતા' આદિ જે છે અને પ્રાયશ્ચિત્તાદિ પ્રકારના છ અત્યંતર તપ ઈત્યાદિ : નિર્જરાના અભિલાષામાં અનશન આદિ છ પ્રકારના જે બાહ્યતા છે તે અને પ્રાયશ્ચિત્ત આદિ છે પ્રકારના અત્યંતર તપ છે તે તપ કરતાં સકામ નિર્જરા થાય છે.
તપના ભેદની વ્યાખ્યા કરાય છે અને બાહ્ય છ ભેદની વ્યાખ્યા પછીનું અત્યંતર બાહ્યપણું બહારના જે દ્રવ્યો તેની અપેક્ષાવાળો હોવાથી અને બાહ્યથી શરીરને તાપ કરનારો હોવાથી અને પરપ્રત્યક્ષ હોવાથી તે બાહ્ય કહેવાય છે. કુતીર્થિકો અને ગૃહસ્થો (પણ તે) કરી શકતાં હોવાથી બાહ્યતપ : આ જે અનશનનું સૂત્ર છે તે સમ્યગ્દષ્ટિઓ અને મિથ્યાષ્ટિઓને (માટે) સર્વ સાધારણ છે, તેથી કોણ કઈ નિર્જરાનો
સ્વામી છે? તેનો વિભાગ કરવાથી ખબર પડે, જ્યાં સુધી વિશેષ પ્રાપ્તિ ન થાય ત્યાં સુધી.
વિશેષ ઉપલબ્ધિ પ્રાપ્તિ શ્રી યોગશાસ્ત્રમાં છે, “સેવા સામા યમિન, અામ ત્વહિનામ્” સકામ નિર્જરા યમી=વ્રતધારીઓને હોય
