________________
[૪૫
પ્રરૂપણાવિચારગ્રસ્થાનુવાદ ]
હવે નિર્મૂલક બીજું ઉત્સુત્ર કહુ છું. કે-જે “માઘસ્નાનપંચાગ્નિતપ આદિ કષ્ટ અનુષ્ઠાન કરતાં એવા મિથ્યાષ્ટિઓને (પણ) સકામ નિર્જરા થાય છે” એમ કહે છે, તેનું નિરાકરણ આ પ્રમાણે – જે વ્યુત્પત્તિમાત્ર કરીને સકામનિર્જરા થાય છે' એમ જે વ્યુત્પત્તિ માત્ર કરીને સકામનિર્જરા કહેતાં હો તો તાપસ, સંન્યાસી–ફકીર–બાવા આદિને પણ સકામ મરણ પણ કહેવું જોઈએ, સકામમરણ થાય એમ જો કહીએ તો આગમની સાથે વિરોધ આવે છે તે આ પ્રમાણે
संति मे अदुवा ठाणा, अक्खाया मारणंतिआ॥ अकाम मरणं चेव, सकाम मरणं तहा ॥१॥ बालानां अकामं तु, मरणं असई भवे॥
पंडिआणं सकामं तु, उक्कोसेण सईं भवे॥२॥
અર્થ :–મારણાંતિક એવા સ્થાનો મારે ઘણાં છે તેમા અકામ મરણ અને સકામમરણ પણ કહેલાં છે. બાલજીવોને અકામમરણ અસકૃત હોય છે કે જે ઘણા ભવો વધારનારા અને પંડિતોને “સકૃત્ ભવ” કહેતાં ઉત્કૃષ્ટ એક ભવે (પણ) મોક્ષ જાય તેવું સકામમરણ હોય છે. ૧-રાાં
मरणंपि सपुन्नाणं, जहामेतमणुस्सुअं। विप्पसन्नमणाघायं संजयाणं बुसीमओ॥१॥
(ઉત્તરાધ્યયન ૫) અર્થ :–ઇન્દ્રિયો જેમને વશવર્તી છે તેવા સુપુણ્યવંતોનું મરણ વિપ્રસન્ન, અનાઘાત અર્થાત અત્યંત પ્રસન્નતાવાળું અને આઘાત રહિતનું એવું પ્રાયઃ હોય છે. તેના
આ બે ગાથાની અંદર “પંડિત' શબ્દ વડે કરીને સૂત્રકારે સંયમી જ સ્પષ્ટ કહેલો છે. જેમકે-ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રના પાંચમા અધ્યયનમાં મરણંપિ૦ એ ગાથા જણાવી છે તેમાં પણ જીતેન્દ્રિય એવા સંયમીઓને જ સકામ નિર્જરા જણાવી છે. યોગશાસ્ત્રના ચોથા પ્રકાશને વિષે શ્લોક
