________________
૨૭૩
(સદાય) હે ! છે “આ પ્રણિધાન ઉચિત ભૂમિકા (અવસ્થા) પર્યત કરવું ઘટે છે એમ શાસ્ત્રકાર બતાવે છે.” આ પ્રાર્થના –પ્રણિધાન, તે તે પ્રાર્થવાયોગ્ય ભવનિર્વેદાદિકના અભાવે કરવાનું છે. (કેમકે અપ્રાપ્ત વસ્તુની જ પ્રાર્થના કરાય છે)
અથવા અહીં મતાંતર કહે છે કે તે પ્રાર્થના એગ્ય ભવ– નિર્વેદનું જે અનંતર (શીધ્ર ભાવી) ફળ અપ્રમત્તાદિક ગુણસ્થાનકની શ્રેણિરૂપ અને પરંપર (અનુકમે થનારું) ફળ મોક્ષરૂપ તેના અભાવે કરવું ઉચિત છે. સ્પષ્ટાથ એ છે છે કે જ્યાં સુધી ભવ વિરાગ્યાદિક પ્રાપ્ત થયાં ન હોય અથવા વૈરાગ્યાદિકના ફળરૂપ અપ્રમત્ત ગુણસ્થાનાદિક પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી કુશળ અનુષ્ઠાન રૂપ પ્રણિધાન અવશ્ય કરવું ઉચિત જ છે. એટલે અપ્રમત્ત (સપ્તમ ગુણસ્થાનવતી) મુનિરાજથી આગળના જે પ્રમત્ત સંયમી (છઠ્ઠા ગુણસ્થાનવાસી) મુનિરાજે છે. ત્યાં સુધી તેમને સર્વને તો આ પ્રણિધાન કરવું ઉચિત જ છે. પરંતુ ત્યાર પછીના જે અપ્રમત્ત સંયમી વિગેરે છે તેમને તે કરવું ઉચિત નથી; કેમકે તેઓ નીરાગી-નિઃસ્પૃહી હોવાથી કશી પ્રાર્થના કરતાજ નથી. યતઃ “મોક્ષે
, નિસ્પૃહો મુનત્તમ ” “પૂર્વે કહ્યું કે પ્રણિ - ધાન નિયાણુરૂપ નથી તે બાબતનું સાધક પ્રમાણ દર્શાવતા કહે છે.” આ ‘ાય ત્રીચય' રૂપ જે મેક્ષાંગે (નિવૃત્તિના કારણે) ની પ્રાર્થના અથવા મેક્ષાંગ રૂપ પ્રાર્થના તે પ્રણિધાન કરવા યોગ્ય પ્રમત્ત ગુણસ્થાન પર્યંતના જીને સૂત્ર સિદ્ધાંતની અનુમતિ હોવાથી નિયાણારૂપ નથી. જેમ બોધિલાભની પ્રાર્થના શાસ્ત્ર અનુમત હોવાથી પ્રમાણ છે તેમ આ મેક્ષાંગ પ્રાર્થના (પ્રણિધાન) પણ શાસ્ત્રાનુમત હોવાથી નિયાણું, ૧૮
