________________
-
-
-
વિભક્તિવિચાર પ્રકરણ
૬ ૨ कोणतिगेणाणुगयं, तंसं सिंघाडगे व्व बोधव्वं । कोणचउक्कविसिटुं, चउरंसं कुंभियाए व्व ॥१२७॥ आययसंठाणं पुण, दीहं दंडे व्व तेसिमे भेया । पयर घण चरमवज्जं, सेढी पयरं घणं चरमं ॥१२८॥
ભાવાર્થ-પરિમંડલ, વૃત્ત, ત્રિકોણ, ચોરસ અને આયત એમ પાંચ પ્રકારના સંસ્થાનો છે. તેનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે છે //૧૨પો
બહારથી ગોળ અને વચમાં પોલાણવાળી વલયના જેવી જે આકૃતિ તે પરિમંડલસંસ્થાન કહેવાય છે. વચમાં પોલાણ વગરની કુંભારના ચક્ર જેવી જે ગોળ આકૃતિ તેને વૃત્તસંસ્થાન કહેવાય છે કે૧૨૬ll
જે સિંગોડાની માફક ત્રણ ખૂણાવાળો આકાર હોય તેને ત્રિકોણસંસ્થાન જાણવું. જે કુંભિકાના જેવું ચાર ખૂણાવાળું હોય તેને ચોરસસંસ્થાન કહેવાય છે. ૧૨શી
જે દંડની માફક એક સરખું લાંબુ હોય, એટલે પહોળાઈ કરતાં લંબાઇ વધારે હોય તેને આયતસંસ્થાન કહેવાય છે. ઉપર જણાવેલા પાંચે સંસ્થાનોમાંથી છેલ્લા આયતસંસ્થાનને છોડીને બાકીના ચાર સંસ્થાનોના પ્રતર અને ઘન એમ બે ભેદ હોય છે અને છેલ્લા આયતસંસ્થાનના શ્રેણિ, પ્રતર અને ઘન એમ ત્રણ ભેદો હોય છે ||૧૨૮. तह परिमंडलवज्जं, विसमपएसं च समपएसं च । सव्वे य इमे भेया, जहन्नया तह य उक्किट्ठा ॥१२९॥
