Dharm Sangraha Part 02

SR No.: 022040
Original Sutra Author: N/A
Author: Pravin K Mota
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2012
Total Pages: 300
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati & Book_Devnagari
File Size: 30 MB

Page 260

ધર્મસંગ્રહ ભાગ-૨ / દ્વિતીય અધિકાર શ્લોક ૨૫
૨૩.
આ પ્રકારના શ્લોકના અર્થને સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે !!! j ! jy j જે બેઇંદ્રિય, તેઇંદ્રિય, ચેરિન્દ્રિય, પંચેન્દ્રિય જીવો છે, તેમાં જેઓએ પોતાનો કોઈ અપરાધ કર્યો નથી તે જીવોને સંકલ્પથી હું હણીશ નહીં અર્થાત્ તેઓનાં અસ્થિ, ધર્મ, દાંત આદિ વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવા માટે હુકણું છું તે પ્રકા૨ના સંકલ્પપૂર્વક તેઓની હિંસા કરે નહિ!57pE 8Z SIF &1$$ !53S !Y
'
તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે જેમ સંસારી જીવા ધનાદિ અર્થ બેઇંદ્રિયાદિ જીવોની હોડકા આદિ પ્રાપ્ત કરવા અર્થે તેઓનો વધ કરે છે તે રીતે તેવા સંકલ્પપૂર્વક હિસ્સ કરી નહીં તે પ્રકારના શ્રાવકંની પ્રતિજ્ઞા છે; પરંતુ પોતાને તે જીવો તરફથી કોઈ ઉપદ્રવ થતો હોય તોતિ અપરાધવાળા જીવીને દૂર કરવી પ્રયત્ન ક અને તેમાં તેઓને કંઈક પીડા થાય કે કોઈકનું મૃત્યુ થાય તોપણ તે વ્રતનો ભંગ ધતો નથી કેમ કંપોતામાં સ્વાર્થ ખાતર નિરપરાધ જીવોની સંકલ્પપૂર્વક હિંસા કરવાનો નિષેધ કર્યો છે. આથી જ મચ્છ૨ાજીિવોનો ઉપદ્રવ દૂર કરવાર્થે કંઈક તિનાપૂર્વક પાન કરે ત્યારે તે જીવોને જપ્પીડા થાય છે તેમાં પ્રતિજ્ઞાની ભગ થતો નથી, ફક્ત દા નિરપેક્ષ તે પ્રકાર મચ્છરાદિનો ઉપદ્રવ દૂર કરતા વ્રતનો ભંગ થાય છે. 9@vLAID વળી, અપેક્ષા વ્યાપેક્ષા રાખ્યા વગર હિંસાની વિરતિનું પચ્ચક્ખાણ કરે છે અર્થાત્ બેઇતિયાદિ અપરાધી જવાની પણ દયાના પરિણામની ખ્યા વગેર હિંસો કરવાની નિવૃત્તિ પ્રેરે છે ?, joys S
SMS JEST PIPPO JEEP JUDY FIS FISIP
યુવાનો
યા
#fekjcy {}}} {{ >j&k ! ETLE તેથી એ પ્રાપ્ત થાય કે જે સાપરાધી એવા બેઇંદ્રિયાદિ છે, તેઓને પણ બચાવવાની કે તેમને પીડા ન થાય તેવી અપેક્ષાપૂર્વક તેઓને દૂર કરવા યતના કરે ત્યારે હિંસા દયાના પરિણામ વર્તે છે. આથી જ મચ્છરાદિના ઉપદ્રવકાળમાં તેના નિવારણ માટે જે કાંઈ તેમાં પણ તેઓને બહુ પીડા ન થાય, કોઈ મરે નહીં ઇત્યાદિ અપેક્ષા રાખીને પ્રયત્ન કરે છે. જેથી સ્થૂલથી હિંસાની વિરતિ પ્રાપ્ત થાય છે અને જેઓ તેવી કોઈ અપેક્ષા રાખ્યા વગર હિંસા કરે છે તેઓને પ્રથમ અણુવ્રતની પ્રાપ્તિ નથી. અહીં બેઇંદ્રિયાદિ 7] ગ્રહણ કરવાથી એકેન્દ્રિય વિષયક હિંસાની ! નિવૃત્તિ કરવા માટે શ્રાવક સમર્થ નથી તેમ બતાવેલ છે; કેમ કે શ્રાવકની સંસારની જીવનવ્યવસ્થા આરંભપૂર્વક થાય છે. તેથી આરંભથી થનારી એકેન્દ્રિય જીવોની હિંસાનું તેઓ પ્રત્યાખ્યાન કરી શકતા નથી અને સંકલ્પથી બેઇંદ્રિયાદિ થાય સીવેર્જન કરે છે. જીવોની હિંસાની વિરતિ કરે છે. એમ કહેવાથી એ પ્રાપ્ત થાય કે શ્રાવક અનુબંધથી હિંસાનું વર્જન
Bjp
કરી
આશય એ છે કે શ્રાવકને સંપૂર્ણ હિંસાની નિવૃત્તિની ઇચ્છા છે પરંતુ સંપૂર્ણ હિંસાની નિવૃત્તિ પોત શકે તેમ નથી તેથી સંપૂર્ણ હિંસાની નિવૃત્તિ માટે શક્તિસંચય થાય તેના ઉપાયરૂપે પોતાના શે શક્તિ અનુસાર સંકલ્પથી બેઇંદ્રિયાદિ જીવોની હિંસા નહીં કરવાની પ્રતિજ્ઞા કરી છે. તેથી જે દેશથી હિંસાની નિવૃત્તિ કરી તેં ફળથી સર્વ હિંસાની નિવૃત્તિની પ્રયોજનવાળી છે. માટે શ્રાવકની હિંસામાં અનુબંધથી હિંસાનું વર્જન છે. આથી જ પોતાના તુચ્છ સ્વાર્થ ખાતર બેઇંદ્રિયાદિ જીવીને હું હણું એ પ્રકારના સંકલ્પપૂર્વક હિંસાનો પરિહાર કરે છે.' જે ઉત્તરોત્તર વૃદ્ધિ પામીને પ્રથમ મહાવ્રતનું કારણ બનશે -
"> .
શ્લોકમાં અણુવ્રત બતાવ્યું તેમાં સાક્ષીપાઠ બતાવે છે –