________________
[ ૧૮ ] આ વિશ્વમાં અનેક પ્રકારના તર્ક-વિતર્કના સમૂહરૂપી ફાંસાથી વીંટળાએ આ આત્મા મૂઢ છે, કારણ કે બંધાયેલું પક્ષી જેમ છૂટકારાને મેળવી શકતું નથી તેમ આ પીડાયેલે. પ્રાણી મુક્તિના પદને કેવી રીતે મેળવી શકે ? ૧૮૭. अनादिकालीनमहार्तिदायि-क्रोधादिशत्रूद्भवदुःखजालं । अनेकशो जन्मजरादिचक्रे, संभ्रामयत्येव जनं जडं तं ॥१८८॥
અનાદિ કાળથી મહાપીડા કરનાર ક્રોધાદિ-ક્રોધ, માન, માયા અને લેભ આંતરશત્રુઓથી પ્રગટેલ દુઃખરાશિ, જન્મ, વૃદ્ધાવસ્થા-ઘડપણ તેમજ મૃત્યરૂપી ચક્રાવામાં આ મૂર્ખ પ્રાણીને અનેક વાર માટે જ છે–વમળમાં નાખે છે. ૧૮૮. यथा नदीनां बहवोऽम्बुवेगाः, समुद्रमेवाभिविशन्ति तद्वद् । मनोऽभिलाषाः शतशो विशन्ति, क्रोधादयश्चापि कषायसंघोः।१८९
જેમ નદીઓના પુષ્કળ જળપ્રવાહો સાગરને જઈ મળે છે તેમ કોધાદિ કષાયે પણ સેંકડે મને રથ-વિચારતરંગને આવી મળે છે. ૧૮૯ मुनि सुशान्तं यदुपैति सौख्य, निरामयं नित्यमनन्यसिद्धम् । कषायपके पतितस्य जंतो-स्तन्नैव सौख्यं भवति प्रमादात॥१९॥
આધિ-વ્યાધિ-ઉપાધિ રહિત, ચિરસ્થાયી, અન્યને અપ્રાપ્ય એવું જે સુખ ઉપશમરસનિમગ્ન મુનીશ્વરને પ્રાપ્ત થાય છે તે કષાયરૂપી કાદવમાં ખૂંતી ગયેલા પ્રાણને પ્રમાદસેવનથી કદી પણ પ્રાપ્ત થતું નથી. ૧૯૦.
