________________
* ૨ જ્ઞાનદ્વાર જ્ઞાન–સામાન્ય અને વિશેષરૂપ પદાર્થનું સ્વરૂપ છે. તેમાં
વિશેષની મૂખ્યતાઓ અને સામાન્યની ગૌણતાએ જ્ઞાન થાય છે. આ જ્ઞાનના મતિજ્ઞાન શ્રુતજ્ઞાન અવ વિજ્ઞાન મન:પર્યવજ્ઞાન અને કેવળજ્ઞાન એમ પાંચ
પ્રકાર છે. મતિજ્ઞાન-મતિ–સંજ્ઞા-ચિન્તા–અભિનિબંધ એ પર્યાય
વાચક શબ્દ છે. મન અને ઈદ્રિયના સંયોગથી જે જ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય તેને મતિજ્ઞાન કહે છે. તેના વ્યંજનાવગ્રહ વિગેરે પ્રકારેવડે અઠ્ઠાવીસ ને બહુવિધ
અબહુવિધ વિગેરેની સંકલના વડે ૩૬૦ ભેદ પડે છે. શ્રતિજ્ઞાન–સાંભળવા દ્વારા જે જ્ઞાન તે શ્રુતજ્ઞાન અથવા મન
અને ઇન્દ્રિયોના સંગથી શ્રતને અનુસરી અર્થની સંજ્ઞાવાળું જે યથાર્થજ્ઞાન થાય તે શ્રુતજ્ઞાન. એટલે આચારાંગદિશાસ્ત્રનું જે જ્ઞાન તે શ્રુતજ્ઞાન છે. તેના અક્ષરદ્યુત વિગેરે પ્રકારેવડે ચઉદ ભેદ, અને પયો
યકૃત વિગેરે પ્રકારેવડે વીસ ભેદ પડે છે. અવધિજ્ઞાન-રૂપીદ્રવ્યને–જાણવાની મર્યાદા વડે થતું જ્ઞાન
