________________
૩૪-ભાવાર ભાવ-ઔપશમિક, ક્ષાયિક, લાપશમિક, દયીક, અને પરિણામિક આ પાંચ ભાવ છે.
ઔપથમિક-કમના ઉપશમ દ્વારા થનારા જીવને સ્વભાવને ઔપશમિક કહે છે.
ક્ષાયિક-કર્મના ક્ષયદ્વારા થનારા જીવના સ્વભાવને ક્ષાયિકભાવ કહે છે.
ક્ષાપશમિક-ઉદયમાં આવનારા કર્મના પુદ્ગલેના ક્ષયથી અને અનુદિત પુદ્ગલેના ઉપશમથી થનારા જીવના સ્વભાવને ક્ષાપશમિક કહે છે.
ઔદયિક-કર્મના ઉદયથી થનારા જીવના સ્વભાવ તેને ઔદયિકભાવ કહે છે.
પરિણામ-જીવન ભવ્યત્વાદિક પરિણામ તે પારિણામિક ભાવ છે. પુલાક, બકુશ, પ્રતિસેવાકુશીલ તથા કષાયકુશીલ એ ચાર નિર્ચન્થ ક્ષપશમભાવે હેય છે. સ્નાતક ક્ષાયિકભાવે ચારિત્રમાં હાય. તથા નિર્ચના ઉપશામક અને ક્ષાયિક એ બે ભેદ છે. તેમાં ઉપશામકનિન્ય ઉપશમભાવે હોય અને ક્ષપકનિગ્રન્થ ક્ષાયિક ભાવે હોય.
