________________
ઉપગ-જ્ઞાન અને દર્શનને આત્મા પદાર્થના સ્વરૂપ
જાણવા માટે જેડે તેને ઉપગ કહે છે અને તે
સાકાર અને નિરાકાર એ રીતે બે પ્રકારે છે. કષાય-કષ–સંસાર આય-લાભ જેનાથી સંસાર વધે તેને
કષાય કહેવામાં આવે છે. અને તે સંજવલન વિગેરે છે. પરિણામ-પરિણામ એટલે અધ્યવસાય વિચાર પરિણતિ. - પદાર્થ પ્રત્યેની અસદુ વિચાર પરિણતિ તેને અધ્ય
વસાય કહેવામાં આવે છે. આ અધ્યવસાય પણ વદ્ધમાન
હાયમાન અને અવસ્થિત બેદે કરીને ત્રણ પ્રકારે છે. કર્મબધ-જીવની સાથે કર્મોનો ક્ષીરનીરની પેઠે સંબંધ
થે તેને બંધ કહે છે. ઉદય-જીવની સાથે બંધાયેલા કર્મોને સ્થિતિને પરિપાક
થયે અનુભવ થવો તેને ઉદય કહે છે. ઉદીરણુ-બંધાયેલ કર્મોની સ્થિતિને પરીપાક થયા પહેલાં
કર્મોને અનુભવ કરવામાં આવે તેને ઉદીરણા કહેવામાં
આવે છે. ઉપસંપજજહેણુ-પુલાકાદિક ચારિત્રની પ્રાપ્તિ તને ઉપસંપત
કહેવામાં આવે છે અને તેને ત્યાગ કરે તેને હાન
કહે છે. એટલે પુલાકને છોડીને કષાયકુશીલાદિને પામે છે. સંજ્ઞા-વારંવાર ભવભવના અભ્યાસથી જે કિયા જીવમાં
હેજે ઉત્પન્ન થાય તેને સંજ્ઞા કહે છે. અને તે
આહાર-ભય-પરિગ્રહ-મૈથુન-કોધ-માન-માયા-લોભ ' ' –લેકઅને એઘ સંજ્ઞા એ રીતે દશ પ્રકારે છે. આહાર-જેને જીવ ગ્રહણ કરે તે આહાર.
