Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૩૫૯ ઓદન-ભાત-અડદ-સાથવો આદિ એવું જે ભોજન તેવું નામ સમય ભાષાએ (આગમ ભાષામાં) આચામાડુ કહેવાય (એટલે આયંબિલ)
વળી બીજી વાત કાળા અને કસેલ્લક આદિવડે કરીને પોતાની બુદ્ધિએ જલપરિણમન કાલ પણ સમ્યગ્ પ્રકારે કેવી રીતે જાણી શકાય? કારણ કે બૃહત્કલ્પભાષ્યમાં
वण्णरसगंधफासा, जह दव्वे जम्मि उक्कडा. हुति।
तह तह चिरं न चिट्ठइ, असुभेसु सुभेसु कालेसु॥१॥ આ ગાથાની વૃત્તિમાં કહેવું છે કે “જે જે દ્રવ્યોને વિષે જેવી જેવી વર્ણ-ગંધ રસ અને સ્પર્શની ઉત્કટ કે ઉત્કટતરતા થાય છે. તેવી તેવી રીતે તે દ્રવ્યની સાથે મિશ્રિત થયેલું પાણી પણ લાંબો કાળ ટકતું નથી. અર્થાત જલ્દી જલ્દી પરિણમી જાય છે. એટલે પરિણામને પામે છે. શું આ વાત સર્વથા સામાન્ય રીતે છે? ના. એનું કારણ એ છે કે જે અશુભ એવા રસ-વર્ણ આદિથી જે ઉત્કટ છે તેમાં નાંખેલું પાણી જલ્દી પરિણામ પામે છે. અને જે શુભવë આદિ ઉત્કટ જેમાં છે તેવું પાણી લાંબેકાળે પરિણામ પામે છે.” એ પ્રમાણે બૃહકલ્પવૃત્તિના ચોથા ખંડના (હાથે લખેલા) ૧૭૫-માં પાને આ પ્રમાણે લખાણ છે. અને કાથાનકસેલ્લક આદિ જે દ્રવ્યો છે તે શુભ દ્રવ્યો છે. તેના પ્રક્ષેપવાળું પાણી અનુકૂલ દ્રવ્યોવાળું હોવાથી તે પાણીના પરીણમનનો કાલ જણાય નહિ. વળી કાંજિકાદિ જલગ્રહણની અંદર જિનાજ્ઞા જ કારણ જણાય છે; પરંતુ તેમાં સ્વાદની મુખ--લંપટતા આદિ નથી. તે તો સર્વજન પ્રતીત જ છે. વળી કાંજિક જલનું ગ્રહણ કરવાનું આગમમાં કહેલું હોવા છતાં તેને છોડી દઈને કાથા-કસેલ્લક આદિથી વ્યાપ્ત જલનું ગ્રહણ કરવું તે તેને ગ્રહણ કરનારનું સ્વાદસુખપણું જ પ્રગટ કરે છે.
હવે વાદી શંકા કરે છે કે શુભ દ્રવ્યના પ્રક્ષેપ કરવામાં પરિણમન કાલ જાણી શકાય નહિ એમ હોય છતે સાકરના પાણીના અગ્રહણનો પ્રસંગ આવશે તેનું કેમ?” તો જો એ પ્રમાણે કહેતો હોય તો બોલીશ નહિ. કારણ કે સાકરના પાણીના પ્રહણમાં તો સ્વાદને માટે અથવા તો પિત્તની ઉપશાંતિ આદિને માટે જે સાકર નાંખવામાં આવે છે. તે થોડી નથી નંખાતી; પરંતુ ઘણી જ નંખાય છે. અને એ પ્રમાણે જો વધારે ન નાખે તો સ્વાદ કે પિત્તની ઉપશાંતિ સંભવતી નથી. અને કાથાકસેલ્લક આદિનું જે પાણી છે તેમાં અલ્પપણાં (થોડુંક) ચૂર્ણ નાંખવા વડે બનાવાય છે. અને તેથી અલ્પ સ્વાદવાળા અને અલ્પ ચૂર્ણવાળા પાણીમાં પણ પરિણતિ શુદ્ધ ગ્રહણ કરી શકાતી નથી. અને એથી કરીને એ વાત સાકરના પાણી સાથે સામ્યતા ભજતી નથી. વળી બીજી વાત એ છે કે તેવા પ્રકારનું કોઈક દ્રવ્ય એવું હોય છે કે જે મધુર હોય અને થોડું હોય તોપણ પાણીનો વર્ણ પરાવર્તન કરી નાંખે છે. જેવી રીતે મેશ આદિ. એ પ્રમાણે છાણ આદિના પાણીમાં પણ સમજી લેવું.
વળી સિદ્ધાંતમાં કહેલા આયામનું એટલે અવસાવણ અને કાંજિક આદિ પાણીની હીલના કરતાં એવા ખતરનું નામ વડે પણ ભિક્ષુકતનો પથ અસંભવ છે. કારણ કે ઉત્તરાધ્યયનમાં કહેલું છે
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |