Page Text
________________
શ્રી પ્રવચન પરીક્ષાનુવાદ ભાગ-૧
૧૮૭ રહે છે. તેવી રીતે આવશ્યક સૂત્રની કાયોત્સર્ગચૂર્ણિમાં કહેલું છે કે “ચંપાનગરીની અંદર-સુદર્શન નામનો શ્રેષ્ઠિપુત્ર, આઠમ અને ચૌદશના દિવસે ચૌટામાં ઉપાસકની પ્રતિમાને સ્વીકારે છે. તે વખતે મહાદેવી વડે પ્રાર્થના કરાતો છતો પ્રાર્થનાને ઇચ્છતો નથી.’ તેવી જ રીતે આવશ્યક ચૂર્ણિમાં કહેલું છે કે-જિનસંમત બધા જ કાલપર્વના દિવસોમાં યથાયોગે કરીને સુપ્રશસ્ત એવો શ્રાવક, આઠમ-ચૌદશને વિષે નિયમે કરીને પૌષધિક હોવો જોઈએ.” આ પાઠની અંદર કોઈક પ્રતોમાં મરી વાણીનું ના રથાને ગમી પવરણીતું એવો પાઠ છે. ત્યાં પણ ઠાણાવૃત્તિમાં રહેલા પાઠની પરાવૃત્તિની જેમ કુપાક્ષિકોનું જ આ ડહાપણ સંભવે છે. અથવા તો પરણી શબ્દ ચતુર્દશીનું ઉપલક્ષણક જાણવું. જો એમ ન હોય તો આવશ્યક ચૂર્ણિની અંદર શ્રાવકની પ્રતિમાના અધિકારમાં “ચતુર્દશી, આઠમ અને પૂનમને દિવસે પ્રતિપૂર્ણ એવા પૌષધનું સમ્યક્ પ્રકારે પાલન કરનારો થાય'. એ પ્રમાણે જે કહેલું છે તે વાતની સાથે આ ગાથાનું વિસંવાદીપણું થાય. અથવા તો ભાદરવા સુદ પાંચમથી બીજા ભાદરવા સુદ પાંચમ સુધીમાં સંવત્સર પૂરો થાય તેમ. પહેલી ચતુર્દશીથી બીજી ચતુર્દશી સુધીમાં પંદર દિવસનો સંભવ હોવાથી પંચદશી' શબ્દવડે કરીને ચૌદશ જ જાણવી. જો એમ ન લઈએ તો જિનદાસ શ્રાવકના અધિકારવાળો જે આલાવો છે તેની સાથે મેળ મલે નહિ. તે આ પ્રમાણે “પ્રાસુક ચારો ખરીદીને બળદોને આપે છે. અને એ પ્રમાણે પોષણ કરે છે. અને તે શ્રાવક આઠમચૌદશના દિવસે ઉપવાસ કરે છે અને પુસ્તકવાંચન કરે છે. અને તે પુસ્તકનું વાંચન સાંભળીને તે સંજ્ઞી એવા બળદો ભદ્રપરિણામી અને ઉપશાંત થયા. અને તેથી કરીને શ્રાવક જે દિવસે નથી જમતો તે દિવસે તે બળદો પણ ચારો ખાતાં નથી. એ પ્રમાણે આવશ્યકસૂત્ર પરિસહ નિર્યુક્તિચૂર્ણિમાં અને હારિભદ્રીયવૃત્તિમાં જણાવ્યું છે. આ બધાય પાઠો દ્વારા કહેવાનું એ છે કે –તવન વીમગિળ રડતી ગાયિણ, મહી સામુનિ પુણના તેના વિશે કરીને (સંવત્સરી પરાવર્તને લઈને) ચોમાસી ચૌદશે જ આચરિત થઈ. નહિતર આગમોક્ત પૂનમને દિવસે જ હતી. તે પ્રમાણેનો પાઠ વિદ્યમાન હોવા છતાં પણ કોઈક પ્રતોમાં તવા ૧ મસિનિટ આ પદને સ્થાને વિશ્વમાન વરી ગરિમાળ એવો પાઠ જોઈને ‘પૂર્વે પૂનમની પફિખ હતી તેવા પ્રકારની ઉભી થતી શંકા પણ દૂર કરી જાણવી.
પ્રવચનને વિષે પૂર્વાપરના સંબંધની પર્યાલોચના કરીને જ વિચારણા કરવી યુક્તિયુક્ત છે. આગમમાં કહ્યું છે કે પૂર્વાપરેજી પૂર્વ અને અપર = આગળ અને પાછલનો વિચાર કરવાપૂર્વક સૂત્રને પ્રકાશવું. અને એમ વચનનું પાતંત્રપણું એ ધર્માર્થીનું ચિહ્ન-લિંગ છે. અને તે પર્યાલોચના આ પ્રમાણેસરઢ ગામમુળ પુના એ પ્રમાણેનું જે પદ છે. તે શાસ્ત્રની સાથે સંગત કરાવાતું છતું આગમની અંદર “ચોમાસી પૂનમને હતી’ એ પ્રમાણે પ્રાપ્ત થાય છે.' જે પૂર્વે જણાવાઈ ગયું છે. વળી ચતુર્થતપ= ઉપવાસ–ચૈત્યપરિપાટી આદિ કૃત્યોથી વિશિષ્ટ એવી પૂનમનું ગ્રહણ કોઈપણ આગમમાં પ્રાપ્ત થતું નહિ હોવાથી તથા પવિવશાળ વડલી ગારિગાળ એ પ્રમાણેનું જે વાક્ય છે તે વાક્ય સહ સામુનિ પુળિના એ પદની સાથે “અગ્નિવડે કરીને સિંચન કર’ એની જેમ અસંગત જ થાય છે. તેથી કરીને તળ ઉમ્પાસીયા વડલી ગારિયળ એ પ્રમાણેનો જે જૂની પ્રતોનો પાઠ છે તે સ્વભાવસિદ્ધ જ છે. અને યુક્તિયુક્ત જ છે. કારણકે પૂનમની જે ચોમાસી હતી તે સિદ્ધાંતસિદ્ધ જ
| SR No. | 022027 |
| Book Title | Kupaksha Kaushik Sahasra Kiran Aparnam Pravachan Pariksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmsagar, Narendrasagarsuri, Munindrasagar, Mahabhadrasagar |
| Publisher | Shasankantakoddharsuri Jain Gyanmandir |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 502 |
| Language | Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Book_Gujarati |
| File Size | 16 MB |