________________
યોગશતક
नमिऊण जोगिनाहं, सुओगसंदंसगं महावीरं । वोच्छामि जोगलेसं, जोगज्झयणाणुसारेणं ॥ १ ॥
શ્રેષ્ઠયોગના ઉપદેશક, યોગીઓના નાથ એવા શ્રી મહાવીરપરમાત્માને પ્રણામ કરીને યોગનાં અધ્યયનના (પ્રવચન પ્રસિદ્ધ યોગગ્રંથોના) અનુસારે યોગનું સ્વરૂપ સંક્ષેપથી કહીશ. ૧
૧. નિશ્ચયથી યોગ : निच्छयओ इह जोगो, सण्णाणाईण तिण्हसंबंधो । मोक्खेण जोयणाओ, णिहिट्ठो जोगिनाहेहिं ॥ २ ॥
યોગિનાથ અરિહંતભગવંતે કહ્યું છે કે - નિશ્ચય એટલે કે શીઘ અક્ષેપ - ફળદાયી અથવા નિયમો ફળદાયી એવો યોગ એટલે (યોગ - ધર્મવિશેષ) સમ્યજ્ઞાનનું, સમ્યગ્દર્શનનું અને સમ્યક્રચારિત્રનું એકત્ર સંમિલન તે યોગ છે. કારણ કે - તે યોગ આત્માનો મોક્ષ સાથે સંબંધ કરી આપે છે. ૨
સમ્યજ્ઞાનાદિનું લક્ષણઃ सण्णाणं वत्थुगओ बोहो, सइंसणं तु तत्थ रुई । सच्चरणमणुट्ठाणं, विहि - पडिसेहाणुगं तत्थ ॥ ३ ॥
આત્માદિ વસ્તુસંબંધી બોધ તે સમ્યજ્ઞાન છે. આત્માદિ પદાર્થોની રુચિ તે સમ્યગ્દર્શન છે અને આત્માદિ વસ્તુ વિષયક શાસ્ત્રોક્ત વિધિ-નિષેધને અનુસરતું અનુષ્ઠાન એ સમ્યકારિત્ર છે.૩
