________________
૨૧૦
શતકસંદોહ
અર્થ ત્રિલિંગી પદ લહે, સો નહિ આતમરૂપ; તો પદ કરી કયું પાઈએ ? અનુભવગમ્ય સ્વરૂપ,૪૩
જે આ દેખાતા ત્રણ લિંગ (સ્ત્રીલિંગ, પુરુષલિંગ અને નપુંસકલિંગ) રૂપ શરીરને આત્મારૂપે જાણે છે, તે બહિરાત્મા છે અને તે આત્માના સાચા સ્વરૂપને જાણતો નથી માટે લિંગથી ભિન્ન અનુભવગમ્ય આત્મસ્વરૂપ જાણવું ૪૩.
દિસિ દાખી નવિ ડગ ભરે, નય પ્રમાણ પદકોડિ; સંગ ચલે શિવપુર લગે, અનુભવ આતમ જોડી.૪૪
શાસ્ત્રો તો દિશા માત્ર બતાવનારા છે. દિશા બતાવીને ઊભા રહે છે તેમનું કાર્ય એટલું જ છે અર્થાતુ નયશાસ્ત્ર અને પ્રમાણશાસ્ત્રનાં ક્રોડો પદ જોવા માત્રથી આત્મસ્વરૂપ તરફ એક ડગલું પણ ભરી શકાતું નથી પણ આત્માની સાથે અનુભવ જોડવાથી તે અનુભવ જ મોક્ષનગરસુધી સાથે ચાલે છે. ૪૪
આતમ-ગુણ અનુભવત ભી, દેહાદિક ભિન્ન; ભૂલે વિભ્રમ-વાસના, જોરે ફિરે ન ખિન્ન, ૪૫
આત્માના ગુણોને અનુભવતો અને “આત્મા એ શરીરાદિથી ભિન્ન છે” એવી ભાવના કરવા છતાં પણ પૂર્વની ભ્રમવાસનના યોગે પાછું આત્મસ્વરૂપ ભૂલાય છે માટે ક્ષણે ક્ષણે આત્મસ્વરૂપ સંભારી આત્મસ્વરૂપમાં રમણતા કરવી. ૪૫
દેખે તો ચેતન નાહિ, ચેતન નાહિ દિખાય; રોષ તોષ કિનસુ કરે ? આપ હિ આપ બુઝાય. ૪૬
