________________
(૧૪૭) સુખસંજ્ઞા ૧૧, દુખસંજ્ઞા ૧૨, મેહસંજ્ઞા ૧૩, વિચિકિત્સા (સંદેહ કરવાની ટેવ રૂપ ચૌદમી) સંજ્ઞા ૧૪, શેસંજ્ઞા ૧પ તથા ધર્મ સંજ્ઞા ૧૬-આ સર્વે મળીને સોળ સંજ્ઞાઓ મનુષ્યને વિષે હોય છે. કુદર,
ર૩૪ વનસ્પતિકાયમાં જણાતી દશે સંજ્ઞા रुक्खाण जलाहारो १, संकोयणिया भएण संकोइ २। नियतंतुएहिं वेढई, रुवखं वल्ली परिग्गहेणं ३ ॥३६३॥ इत्थिपरिरंभणेण, कुरुबगतरुणो फलंति मेहुन्ने ४। तह कोहनस्स कंदो, हुंकारो मुयइ कोहेणं ५ ॥३६४॥ माणे झरइ रुयंती६, छायइ वल्ली फलाइ मायाए७। लोहे बिल्लिपलासा, खिवंति मूले निहाणुवरिंः ॥३६५॥ रयणीए संकोओ, कमलाणं होइ लोगसन्नाए ९ । ओहे चइत्तु मग्गं, चडंति रुक्खेसु वल्लीओ१० ॥३६६॥
વૃક્ષને જળને આહાર છે આહારથી તે વૃદ્ધિ પામે છે, આહાર વિના સુકાઈ જાય છે તેથી તેને આહાર સંજ્ઞા છે. ૧, સંકેચનિકા (લજામણી) નામની ઔષધિ કે સ્પર્શ કરે તો તેના ભયથી સંકેચ પામે છે તેથી ભય સંજ્ઞા છે. ૨, વેલડી પોતાના તંતુવડે વૃક્ષને વીંટાય છે તેથી પરિગ્રહ સંજ્ઞા છે. ૩ સ્ત્રીના આલિંગનથી કરૂબકવૃક્ષ ફળે છે તેથી તેને મૈથુન સંજ્ઞા છે. ૪, ધન નામને કંદ હુંકાર શબ્દ કરે છે તેથી તેને કેધ સંજ્ઞા છે. ૫, રૂદતી નામની ઔષધિ કહે છે કે હું છતાં આ જગત દરિદ્રી કેમ? એવા અભિમાનથી તે આંસું ઝરે છે તેથી તેને માનસંજ્ઞા છે. ૬, વેલડી પોતાના પાંદડાંવડે ફળાદિકને (પુષ્પ-ફળને) ઢાંકી દે છે તેથી તેને માયા સંજ્ઞા છે. ૭, બિલ્વ અને પલાશ વૃક્ષ દ્રવ્યના નિધાન ઉપર પિતાના
