________________
રોડા પદાર્થની પણ અપૂર્ણ શાની છે, અને પરમાત્મા પોતાના સર્વ જીવોના અને
પદાર્થને સર્વથા–સર્વરીતે જ્ઞાની છે–જાણનાર છે.
આમ જ્ઞાતા–નાની–જાણનાર તે બને છે. એક અલ્પજ્ઞાની અને બીજા પૂર્ણજ્ઞાની પણ જ્ઞાની તે ખરા. એની પાસે ચાર પૈસા છે અને એકની પાસે કરોડ રૂપિયા છે પરંતુ બને પિસાદાર તો ખરા. એકને જ્ઞાન પ્રકાશ આગીઆ જેવો છે, બીજાને સૂર્યથી પણ અધિક છે. એક દીવેલના દીવા જેવો પ્રકાશ વાળે છે, બીજો રેડીયમથી પણ ચળકે છે. હવે જગતમાં રીત એવી છે કે જ્ઞાની ને જ્ઞાન સાથે પ્રીતિ થાય. કારણ કે કહ્યું છે કે,
સમાન આચાર–વિચાર–સનામ સુખ દુખ જ્યાં હોય ત્યાં મૈત્રી હોય કે મૈત્રી થવાનો સંભવ હોય. તે આ દષ્ટાંતમાં આત્મા અને પરમાત્મા બંને જ્ઞાન સ્વરૂપ છે. માત્ર આત્મા અલ્પજ્ઞાની છે તે પૂર્ણ જ્ઞાન રૂપ પરમાત્મામાં નમે ડુબકી મારે –તે પોતાના પણ તેવા ગુણો બહાર નીકળી આવતાં (મિત્રની સાથે મિત્ર જેવા થતાં] પને પણ તેવાજ થવાય.
પરમાત્માને નમસ્કાર કરતાં તેમાં નમતા આપણું અંતરમાં જે તેવા
૧, આ વાક્યમાં સુહૃદયને એક બંગાથે રપુરે કે જે પરમાત્મા થવું હોય તે આપણામાં જે જ્ઞાન અંશ છે તે તરફ લક્ષ રાખવું તે પરમાત્મામાં જે જ્ઞાન છે, તિ રૂપ થવાશે. માટે આપણામાં જ્ઞાન અંશને પરમાત્મ સ્વરૂપ ભાવના કરતાં દૂર મુકવી. અર્થાત પરમાત્માની પ્રાર્થના કરતી વખતે એમ પ્રાર્થના ન કરે કે હે પ્રભુ આપ જ્ઞાની છે, હું અજ્ઞાની છું. પરંતુ આપ જ્ઞાન રૂપ છે, હું અજ્ઞાન રૂ૫ છું. આપ પૂર્ણ જ્ઞાનવાન છેહું અ૫ જ્ઞાનવાન છું. આપના આલંબને મારે પણ આપની પેઠે. પૂર્ણ જ્ઞાની થવું છે. આપ પૂર્ણ પ્રદેશે જ્ઞાની છે, હું અલ્પ પ્રદેશે જ્ઞાની છું. પરંતુ માત્ર આમાંથી એક શુદ્ધ પ્રદેશે આપના સરખો હોવાથી તેટલાથી જ આ જ્ઞાન અપેક્ષાએ અલ્પ એવું વૈદરાજ લક અને અલેક આપે કહેલા સ્વરૂપ જેવું દેખાઈ–જણાઈ રહે છે. તે જ્યારે હાલ આપના વચન છે તેમ આપને પગલે ચાલી આપ જેવો થઈશ. ત્યારે મારા સર્વ પદેશ પણ આપશ્રીના જેવા નિમળ થશે એટલે હું અલ્પ જેવો પણું જ્ઞાની-આપની નાતવાળો હાવાથી-આપને નમન કરી–આપને અનુમોદન કરી આપના જે થાવું એજ સંભવિત લાગે છે.
