________________
ગ્રત અવસ્થા જે બહિર્ભાવમાં રાખનારી સ્વરાત્રિ જેવી છે જે મેહરાત્રિ છે તેને ત્યાગ થતાંજ આત્મભાવમાં જાગ્રત થવાય છે. અને આત્મભાવમાં જાગ્રત થયા પછી પરદ્રવ્યમાં પુદગલાદિ દ્રવ્યમાં ઉદાસીન પણે વર્તાય છે-ઉપાંટા-થઈ પ્રવર્તાય છે, આમ બહિર્ભાવમાં સુઈ આત્મભાવમાં જાગ્રત રહી, પરભાવમાં ઉદાસીન પણે વ્યવહાર કરી-અર્થાત પરદ્રવ્યમાં અવ્યાપક રહી જ્ઞાન-દર્શન-આનંદ, ચારિત્ર, શાશ્વતતા–અરૂપતાઅગુરુલઘુતા-વીર્ય વગેરે અનંત સદગુણના અમૃતને આસ્વાદ લે છે,
. જેમ સ્વમ એક કલાકનું હોય છે અને એક કલાક જેટલા ટૂંકા વખતમાં આપણું ઘણું દિવસના ઘણે છેટેના–ઘણ જણ સાથે-ઘણું પદાર્થો સહિત વ્યવહાર કરાય છે. પરંતુ સ્વમ પુરૂં થઈ જતાં એ ખોટું કરે છે, તેમ મોહરાત્રિમાં આપણે પણ આ સંસાર સ્વમ લાગેલું છે. અને જેમાં એક કલાકના સ્વમમાં સાઠ મિનિટ આવે છે, તેમ ધરે કે એક જીવનના સ્વમમાં સાઠ વર્ષ છે. હવે જેમ સાડ મિનિટનું સ્વમ જાગ્રત અવસ્થા થતાં ચાલ્યું જાય છે, તેમ સાઠ વર્ષનું સં સાર સ્વનું–બહિર્ભાવમાં-પુદ્ગલ-જડમાંથી જાગ્રત થયા કે આત્મભાવ પ્રગટી નીકળે છે. અને એ પ્રગટયા પછી પારદ્રવ્યમાં અધ્યાપકપણે જળમાં કમળ હોય તેમ વર્તાય છે, અને તેમ થયું કે સદા સદા સ્વગુણમાં રમણુતા થયાજ કરે છે. - અહીં પુછવામાં આવશે કે જળમાં મગ્ન હોવા છતાં કમળ અવ્યાપક રહે છે, એ વાત તો પ્રત્યક્ષ છે, પણ સંસાર સાગરના અગાધ જળમાં ડુબેલા અમે અવ્યાપક કેમ રહી શકીએ ? આ પ્રશ્નનું ઉત્તર એજ કે કમળ જળમાં મગ્ન દેખાવા છતાં, તેનું હૃદય પિતાના સ્વામી સૂર્ય-ચંદ્ર તરફ છે, અને તેથી તે જળમાં અવ્યાપકપણે રહી શકે છે, તેમ આપણને સંસાર જળમાં મગ્ન બીજાઓ દેખે, પરંતુ આપણે તે આપણું પૂર્ણ ચિત્રથી આપણું શુદ્ધ આત્મભાવમાં કે પ્રભુભાવમાં રહેવું એટલે સંસારના અગાધ જળને આપણને સ્પર્શ પણ નહિ થાય.
મુનિ મહારાજ ચારિત્ર કોની પેઠે ધારણ કરે છે? यथैवान्युदित सूर्यो विदधाति महान्तरं । चारित्रं परमज्योतियोतितात्मा तथा मुनिः ॥ १६ ॥
| મીતિ, ઉદય થયેલે રવિ જ્યમાં પ્રકાશિત કરે ઘણે મહિભાગ; મુનિ ચારિત્ર ધરી ત્યમ, પરમતિએ પ્રગટ આત્મભાગ. .
