Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
---
मनुयोगद्वारसूत्र मरूपिता व्यवस्थापिता । अयं भाषः-सर्वाण्यपि जीवो जन्तुरेित्याघभिधानानि नामत्वसामान्यमाश्रित्यकेन नाम शब्देनोच्यन्ते इति । इत्थं च एकेनाप्यनेन नामशब्देन लोकरूढाभिधानानि सर्वाग्यपि वस्तूनि प्रतिपाद्यन्ते इत्येतदेकनामो. म्यते। तदेव उपसंहरन्नाह -तदेतदेकनामेति ॥ १४४॥ सामान्य के आश्रय से एक नाम शब्द से कहे जाते हैं। इस प्रकार एक भी इस नाम शब्द से वस्तुओं के, गुणों के और पर्यायों के जो भी लोक रूढ नाम हैं वे सब" नामत्व" इस एक सामान्य पद से गृहीत हो जाते हैं। इसलिये इस एक भी नाम शब्द से लोकरुढाभिधान वाली सघ भी वस्तुएँ प्रतिपादित हो जाती हैं । अतः एक नाम कहलाना है । (से तं एगगामे) इस प्रकार यह एक नाम है।
भावार्थ- एक नाम क्या है इस जिज्ञासा का समाधान करने के निमित्त मूत्रकार ने यहां उसी का वर्णन किया है। इसमें उन्होंने समझाया है की जितने संसार में द्रव्यों के, पर्यायों के और गुणों के लोक रूढ नाम हैं-यद्यपि वे सय जुदे २ हैं। फिर भी नामस्व सामान्य के आ. श्रयभूत होने के कारण वे सब एक ही हैं । इस प्रकार नामत्व सामान्य की दृष्टि से ये सब नाम एक है-क्यों कि जितने अभिधानरूप व्यक्ति हैं उन सब में नामस्वरूप सामान्य रहता है। यही बात आगमरूप શબ્દ દ્વારા પ્રકટ કરવામાં આવે છે. આ રીતે એક પણ આ નામ વડે-શબ્દ વડે-વસ્તુઓના ગુણેનાં અને પર્યાનાં જે નામે લેકમાં રૂઢ થયેલા હેય છે, તે બધાને “નામત્વ” આ એક સામાન્ય પદ વડે ગ્રહણ કરી શકાય છે. તેથી આ એક નામ શબ્દથી પણ લેકમાં રૂઢ એવા અભિધાનવાળી બધી परतुया प्रतिपाहित ४ जय छे. तेथी तने से नाम 3 छ. (से त एगणामे) मा प्रा२नु ये नामनु ११३५ छ
सापाथ-सूरे मा सूत्रभो, ' नाम शु " मा प्रश्ननु સ્પષ્ટીકરણ કર્યું છે. તેમણે આ સૂત્રમાં એ વાત સમજાવી છે કે સંસારમાં દ્રનાં, પર્યાનાં અને ગુણોનાં જેટલાં લેકરૂઢ (લેકમાં પ્રચલિત) નામો છે, તે નામ જે કે જુદાં જુદાં છે, છતાં પણ નામ સામાન્યના આશ્રયભૂત હોવાને કારણે તેઓ સૌ એક જ છે. આ રીતે નામવ સમાન્યની દષ્ટિએ વિચાર કરવામાં આવે તે તે બધાં નામે એકનામ રૂપ જ છે, કારણ કે જેટલા અભિધાન રૂપ પદાર્થો છે, તે સઘળા પદાર્થોમાં નામ રૂપ સામાન્યને સદુભાવ રહે છે. એજ વાત આગમ રૂપ કટીની ઉપમા દ્વારા
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 020966 |
| Book Title | Anuyogdwar Sutram Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Kanhaiyalal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 864 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari & agam_anuyogdwar |
| File Size | 25 MB |