________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२५१
अनुयोगचन्द्रिकाटीका सू. ६१ लौकिकमुपक्रमनिरूपणम् क्रान्तमेव-निक्षेपयोग्यतामानीतमेव वस्तु निक्षिप्यते, अत आदावुपक्रममभिधाय पश्चाद् निक्षेप उक्तः नामादिभेदैनिक्षिप्तमेव अनुगमविषयं भवति, अतो निक्षेपानन्तरमनुगम उच्यते । अनुगम्बमानमेव च नयैविचार्यते नान्र थोत तदनन्तर नय उक्तः ॥५० ६०॥
तत्र-उपक्रमो द्विविधः शास्त्रीयो लौकिकश्च । तत्र लौ कमुपक्रममाह--
मूलम-से किं तं उवक मे ? उक्कमे छविहे पण्णत्ते, तं जहा णामोवकमे ठवणोक्कमे दवोवक्कमे खेत्तोवकमे कालोवक्कमे भावोवकमे । नामठवणाधो गयाओ। से कि तं दव्वोवकमे ? दव्योवक मे दुविहे पण्णत्ते, तं जहा-आगमओ य नो आगमो य जोव जाणयसरीरभवियसरीर इरित्ते दव्वोवक्कमे तिविहे पण्णत्ते त जहा-सचित्ते अचित्ते मीसए ॥२० ६१॥
है। नय का यही अर्थ भावनापन में और करण आदि साधनों में भी जानना चाहिये । यहां इस प्रकार समझना चाहिये उपक्रान्त ही-निक्षेप की योग्यता में आई हुई ही वस्तु निक्षेप्त होती है, इसलिये सब से पहिले उप क्रम को कह करके पश्चात् सूत्रकारने निक्षेप का पाठ किया है । नाम आदि भेदों से निक्षेप हुई वस्तु ही अनुगम की विषयभूत बनती है-इसलिये निक्षेप के अनन्तर अनुगम कहा है। अनुगम से युक्त हुई ही वस्तु नयों द्वारा विचार कोटि में आती है, अन्यथा नहीं इमलिये अनुगम के बाद नय का पाठ किया है। सूत्र ६०॥ અર્થ જ ભાવસાધનમાં અને કરણ આદિ સાધનોમાં પણ સમજી જઈએ. અહીં આ પ્રમાણે સમજવું જોઈએ. ઉપક્રાન્ત જ-નિક્ષેપની ગ્યતામાં આવેલી વસ્તુ જ નિક્ષિત થાય છે, તેથી સૂત્રકારે સૌથી પહેલાં ઉપક્રમનું કથન કરીને ત્યારબાદ निक्षेपनु ४थन ४यु छे.
નામ આદિ લેથી જેને નિક્ષેપ કરવામાં આવ્યું હોય એવી વસ્તુ જ અનુગમ કરવાને યોગ્ય બને છે. તેથી નિક્ષેપનું કથન કર્યા બાદ સૂત્રકારે અાગમનું કથન કર્યું છે. અનુગમથી યુકત એવી વસ્તુ જ ન દ્વારા વિચારણીય બને છે, તેથી અનુગામના સ્વરૂપનું કથન કર્યાબાદ સૂત્રકારે નયના સ્વરૂપનું કથન કર્યું છે. દવે
For Private and Personal Use Only
