Page Text
________________
સંસારના ઉપદ્રવો
મારા આત્માના હાથની વાત છે.
અર્થાત્ કદર્શિત (વિડંબિત) “વીક્ષમાણા અપિ” આમ એકલા વર્તમાનને બદલે ભવિષ્યદર્શી એટલે કે (નજરે) દેખાતા હોવા છતાં, (કોને? બનવાથી શોક-સંતાપ કરવામાં ભાવી અહિતનો તો કે) ભવ યાને સંસારને એનાથી ઉદ્વેગ નથી અને સમતાભાવ રાખવામાં ભાવી હિતનો વિચાર પામતા એમ સંબંધ જોડવા. ‘અતિમોહતો પ્રબળ રાખીને એને વર્તમાન અનિષ્ટ પર ખેદ કરવાની જરૂર મોહના લીધે. નથી રહેતી.
સંસારના ઉપદ્રવો પરંતુ આ તો હિત અહિતનો વિવેક યાને વિવેચનઃ હિતાહિત જોવામાં અંધ અને માત્ર વિભાગ જોઈ શકે એમની વાત છે. પણ એ વિભાગ વર્તમાન સુખ દુઃખને જ મહત્ત્વ આપનારા મૂઢ જોવામાં અંધ હોય, એ ઈષ્ટવિયોગ અને અનિષ્ટ જીવો સંસાર અનેક ઉપદ્રવો-વિટંબણાઓથી આગમનના ખેદથી શી રીતે બચે?
ભરેલો છતાં એવા સંસારથી કંટાળતા નથી. તથા વ
સંસારમાં ઉપદ્રવો કેવા? તો કે જન્મ અર્થાત્ નર્ભમૃત્યુન વ્યથિ, પાશવઘુપકૃતમ્ નવા અવતારમાં જકડાવું; મૃત્યુ એટલે કે એ વક્ષમા વુિં, નોદિનોતિમોહતાશા અવતારમાં જકડાયા પછી અંતે પ્રાણ છૂટી જવા.
નન્ન-પ્રદુર્માવત, મૃત્યુઃ-પ્રાણત્યારૂપ:, જરા યાને ઉમરમાં ઘસારો થતો આવવો. વ્યાધિ ગર-વયોહીન્યાત્મિ, વ્યાધિ:-BIતિતક્ષણ અર્થાત્ મોટા કોઢ, લકવો, ક્ષય વગેરે હઠિલા રો-વિવિધતા, શો-વિયોનિો જીવલેણ દરદ. રોગ એટલેકે અજીર્ણ, તાવ, ખાંસી મનોવિજF., આલિશબ્દાર્થરિપ્રિક, માં- વગેરે બિમારીઓ. શોકયાને મનગમતાનો વિયોગ કુર્ત-ચિંતા વક્ષના રિ-પશ્યન્તોડજિસત્તા કે અણગમતાનો યોગ વગેરે થવાથી અનુભવાતો પર્વ-સંસારું દિગન્તલક્ષ્મતિતિ પ્રમ: એ મતિ- માનસિક દુઃખવિકાર, આદિ’ શબ્દથી ગ્રહ વગેરે मोहतो हेतोरिति ॥७९॥
લેવાના, અર્થાત્ કોઈ શનિ-મંગળ વગેરે ગ્રહની ટીકાર્થ હિતાહિતના વિવેકની અંધતા અને પીડા, યા ભૂત-વળગાડ, ડાકણ, કોઈની નજર માત્ર વર્તમાનદર્શિતા કેવી દુઃખદ દુર્દશા કરે છે, તે લાગવી, વગેરે આવા આવા ઉપદ્રવોની વિટંબણાંહવે કહે છે, -
સંસારમાં પાર વિનાની પોતાના અને બીજાના ગાથાર્થ અને એ રીતે જન્મ-મૃત્યુ- જીવનમાં નજરે દેખાવા છતાં પરલોકતરફ અંધ અને ઘડપણ-(કોઢજેવા) વ્યાધિ-રોગ-શોક વગેરેથી માત્ર વર્તમાન ભવનાં સુખને જોનારા જીવો એવા વિડબાતો સંસાર (નજરે) દેખવા છતાં અતિમોહને વિંટબણાભર્યા સંસારથી ઉદ્વિગ્ન થતા નથી, એમને લીધે (એનાથી) ઉગ નથી પામતો. સંસારવાસનો કંટાળો આવતો નથી કે હાય! આ
ટીકાઈ: ‘જન્મ” (નવા અવતારમાં) પ્રગટ કેવા સંસારમાં રહેવાનું ને ભટક્યા કરવાનું !' ન થવા સ્વરૂપ, મૃત્યુ પ્રાણત્યાગ સ્વરૂપ, ‘જરા સંસારપર કંટાળો, ન સંસારની વિટંબણાઓપર (બાકીની) ઉમરમાં હાનિરૂપ, વ્યાધિ કોઢ વગેરે કંટાળો, એમના મનને એવી અફસોસી જ નહિ કે, સ્વરૂપ, રોગ અજીર્ણાદિ જીવલેણ બિમારી, ‘શોક હાય! આ સંસારમાં વારે વારે જનમવાનું ને મરવાનું? ઈષ્ટવિયોગાદિથી ઉત્પન્ન થતો માનસિક વિકાર. મર્યા પછી પાછું જમવાનું નહિ એવું નહિ! ને આદિ શબ્દથી ગ્રહ વગેરે લેવા, એનાથી ઉપદ્રુત જનમ્યા પછી મરવાનું નહિ એવું નહિ ! વળી
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |