Page Text
________________
14
યોગદષ્ટિ વ્યાખ્યાનો ભાગ-૩ શરમમાં પડીજોવાપરી કાઢે અને પછી અકળામણ એ એનો અતત્ત્વનો આગ્રહ છે. તેથી એ હવે એ કે ઉલ્ટી થાયતો મહાદુઃખ લાગે છે. મોટીશેઠાણીને આનંદમાટેની પ્રવૃત્તિ કરે તો સરવાળે આનંદ સારો પતિ, પુત્ર, પુત્રવધુ, મોટર, બંગલો વગેરે રહેવાનો છે જ નહિ, તેથી એની પ્રવૃત્તિ અંતે નિષ્ફળ મળ્યાનો અનહદ આનંદ હતો, પણ પુત્ર અચાનક જ જવાની. મરી ગયો, તો પતિ, પૈસા, બંગલો, મોટર, બધું ભવાભિનંદીજીવ વિષયસુખમાટે ધર્મપ્રવૃત્તિ એને ખાવા ધાય છે. ત્યાં પૂછો એને, કેમ આનંદ કરે, તો તે પ્રવૃત્તિ પણ આમ સરવાળે આનંદદાયી છે ને? તો એઝટ ગાજી ઉઠશે, શું રાખ આનંદ? નહિ રહેવાની, તેથી આ પ્રવૃત્તિ પણ નિષ્ફળઆ આંખની કીકીને કલેજાની કોર જેવો છોકરો આરંભસ્વરૂપ જ છે. તાત્પર્ય, ભવાભિનંદીની મર્યો, એના કરતાં હું જ અભાગિયણમન મરી? દુન્યવી પ્રવૃત્તિ શું કે ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ શું, સરવાળે આ બિચારી વહુને મારે જિંદગી સુધી ઝૂરતી બધીય નિષ્ફળ પ્રવૃત્તિ-નિષ્ફળારંભ છે. જોવાની?
ભવાભિનંદીજીવ અતત્ત્વના આગ્રહથી બીજી રીતે એમમોટોશેઠ છે, બધું ટીપટોપબની આવ્યું પણ નિષ્ફળ આરંભવાળો છે, જેમકે દારૂનું વ્યસન છે, છોકરોય ધાર્યો હોશિયાર થઈ વેપાર સારો પાડનારો આનંદ માણે છે, પરંતુ એ વધુ ને વધુ સંભાળે છે, પરંતુ જો એ સ્વયંને મિત્રોનો ચડાવ્યો મદિરા મદિરાપાનનો ચડસ લગાડનાર અને અંતે હવે બાપનું માનતો નથી ને સાચું બોલે છે, મા- પાયમાલ કરનાર હોવાથી વાસ્તવમાં એની બાપ આગળ મોઢું ચડાવેલું રાખે છે, તો એ બાપ- વ્યસનપ્રવૃત્તિ નિષ્ફળ છે, એમ અહીં વિષયોના શેઠને પૂર્વનો આનંદ ડૂલ! હવે જિંદગી સુધી હૃદય- આનંદનો આગ્રહ-અભિનિવેશ એનો ચડસ સંતાપ. કેમ મનગમતા વિષયો ઉડી ગયા? ના, લગાવનાર, અને અંતે પાયમાલકરનાર હોવાથી હાજર છે, છતાં એમાંથી આનંદ ઉક્યો. એ બતાવે એની વિષયપ્રવૃત્તિ સરવાળે નિષ્ફળ જ છે. છે કે દુન્યવી વિષયોમાં આનંદ છે જ નહિ. તો પૂછો, બોધની સુંદરતા પરિણતિપર
પ્ર. - એ જ પૈસા બંગલો મોટર પુત્ર વગેરે વિનામૈવંતત: વિમુ? ત્યા૬,વિષયોમાં પહેલા આનંદ કેમ લાગતા હતા? રૂચ ત્વરિામાનુ-વિદ્ધો વોથોનસુન્દ્રાડા
ઉ. – એ આનંદ કલ્પનાના આનંદ હતા, માટે તત્સવ નિયમ વિપસંવૃત્તાન્નવાળા તો દેખાય છે, કોઈ શ્રીમંત વૈરાગ્યથી એ બધું જ રતિ-વં-મવામિનવિનિતિ, માછોડી ચારિત્ર લે છે. તો એનો આનંદ ઉડી ગયો ડસામત્વત સત્યUિTIમાનુવિદ્ધો વો : નથી લાગતો, પરંતુ હવે એ સાચો આનંદ સામાન્ચન ના સુરત ફર્યાદ-તાવઅનુભવાય છે, કેમકે વિષયોમાં આનંદની ખોટી વિક્ષિતાસરામસળંધાવ, નિયમ-વિમિકલ્પનાનો આનંદ હતો. હવે વિષયોમાં પરલોકના ત્યાહવિપસમૃદ્મવતિનિવર્શનમાત્રFIકળા ભયંકર ત્રાસની કલ્પના આવે છે. એટલે વિષયોનો ટીકાર્યું ત્યારે જો એ પ્રમાણે (ભવાભિનંદને આનંદ ઊડી જાય છે. પૂર્વે કલ્પનાનો આનંદ હતો, અસત્ પરિણતિ) છે, તો તેથી શું? એ કહે છે, - હવે કલ્પનાને જ તિલાંજલિ દઈ દીધી.
ગાથાર્થ એ પ્રમાણે અસત્ પરિણતિથી સારાંશ, વિષયોમાં આનંદનું ટીપું ય નહિ, વણાયેલો બોધ અસત્પરિણતિના સંસર્ગથી જ છતાં ભવાભિનંદી જીવને એમાં જ આનંદલાગે છે, અવશ્ય સુંદર નથી, જેમકે ઝેર મિશ્રિત ભોજન.
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |