Page Text
________________
પુય-પાપાનુબંધી કે પુણ્યાનુબંધી અશુભ અનુબંધો તૂટે છેને શુભ અનુબંધો એકત્રિત આરંભ-સમારંભ કરી દયા ગુમાવે છે. આરંભથાય છે, તો એ સૂચવે છે કે ઉપાયથી આપણે સમારંભમાં સંકોચ આવે તો દયા કમાવાય, એમ પાપાનુબંધો મોળા પાડી શકીએ છીએ. ઉપાયમાં દુન્યવી ચીજો ખતરનાક લાગે ને દિલ એનાથી દુષ્કૃતગહ-સંતાપ દિલના છે, એટલે શક્ય એટલો ઊભગી જાય, તો વૈરાગ્યમાવાય. આ અને દેવપાપ-દુષ્કતોનો ત્યાગ પણ કરતા રહેવાય, અને ગુરુ પૂજા તથા વિશુદ્ધ શીલવ્રત-નિયમો આ બધું સુકૃતાસેવનમાં સ્વ-પરના સુકૃતોની અનુમોદના પુરુષાર્થથી સાધ્ય છે; અને એથી અશુભ અનુબંધો ઉપરાંત સ્વયં દાન-શીલ-તપ-ભાવનાના તૂટે છે. એ તૂટી ગયા હોય, પછી ઉદયમાં પુણ્ય સુકૃતોનું આચરણ પણ યથાશક્તિ કરતા રહેવાય. ભલે તીર્થંકરનામકર્મ, ઉચ્ચગોત્રકર્મ, યશનામકર્મ આ અવશ્ય પાપાનુબંધોને તોડી નાખે. મહાવીર વગેરે ઉત્કૃષ્ટ કોટિના હોય, છતાં ત્યાં કોઈ રાગાદિના ભગવાને એમ જ પ્રિય મિત્રચક્રવર્તીના ભવની ક્રોડ સંક્લેશકે પાપબુદ્ધિ લેશમાત્રન હોય; એવું હોય વરસની ચારિત્ર સાધના અને નંદન રાજર્ષિના એ શુદ્ધ, પુણ્યાનુબંધી પુણ્યજાતનું માપ કાઢવા ભવની મા ખમણના પારણે મા ખમણ સાથેની જેવું છે કે એમની અપેક્ષાએ આપણાં પુણ્ય તો ચારિત્રસાધનાથી પૂર્વના જાલિમ પણ પાપાનુ- સાવ મામુલી, છતાં એ પુણ્યાનુબંધી છે કે બંધોને તોડી નાખેલા. પુણ્યને પાપાનુબંધીમાંથી પાપાનુબંધી ? એની પરખ થાય વૈરાગ્ય યા પુણ્યાનુબંધી બનાવી શકાય છે. એ વાત શ્રી તીવ્રરાગપરથી મળેલા વિષયો ભય પમાડે છે કે અષ્ટક) શાસ્ત્રના
‘હાય! આ દુર્ગતિના દોસ્તોથી મારું શું થશે?’ તો લા પુવૈરા, વિધિવગુરુપૂનમ્ વૈરાગ્ય સમજવાનો; જો હુંફ આપે છે કે “હાશ વિશુદ્ધશનિવૃત્તિશ, પુષંપુષ્યાનુવધ્યા સારી પત્ની, સારા પૈસા, સારા સુખ-સાધન આ શ્લોકથી જાણવા મળે છે.
મળ્યા! બસ, મજા છે!” તો આ હંફમાં તીવ્ર રાગ શ્લોક કહે છે, “જીવોપર દયાભાવ, (વિષયો સમજવાનો. પુણ્યોદય વખતે (૧) જો વૈરાગ્ય પર) વૈરાગ્ય, વિધિપૂર્વક ગુરુ (પરમગુરુ)નું પૂજન થાય-ત્યાગબુદ્ધિથાય, વીતરાગભક્તિસૂઝે. તથા નિર્મળશીલ અને વૃત્તિ એ પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય તો એ પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય છે, પરંતુ (૨) જો
તીવ્ર રાગ-અભિમાન થાય, પાપો સૂઝે તો એ આ સૂચવે છે – તમે સત્ પુરુષાર્થ ફોરવીને પાપાનુબંધી પુણ્ય છે. ઝેરના લાડુ જેવું મીઠું લાગે જીવોની દયા કરો, હૃદયમાં વૈરાગ્યભાવ ખચાખચ પણ મોત પમાડી નાખે; દુર્ગતિમાં અનેક જન્મભરો... એ તમારું પુણ્ય પુણ્યાનુબંધી છે. મોત આપે. ગુરુ પાસે તત્ત્વ સાંભળવાનોને વિદ્વાન
સારાંશ, દયાદિનો સત્ પુરુષાર્થ કરોને એમ બનવાનો આજ ઉપયોગ છે, કે વૈરાગ્ય પામીએ, કરીને ચિત્તના રાગાદિ સંક્લેશ ઓછા કરતા આવો. પાપોને અટકાવીએ. નહિતર કોરી વિદ્વત્તા પંડિતાઈ મનને કહો – જગતની સારી ચીજો બહુ ગમે છે? શા કામની? તો સમજી રાખ એ બધીરાગ-દ્વેષ-અભિમાનના ભણીને પંડિત થવું, યા ભણીને પરિણત બહુ સંક્લેશ કરાવી પરિણામે ભયાનક નીવડશે. થવું એમાં મોટો ફરક છે. પંડિત થવામાં બાહ્યએની ખાતર દયા-વૈરાગ્ય આદિ મહાન રત્નો ભાવ અને સ્વાર્થવૃત્તિ છે, પરિણત થવામાં કમાવાનું ન ગુમાવ. દુન્યવી લાલચમાં પાર વિનાનાં અંતરાત્મભાવ અને પરમાર્થ દષ્ટિ છે. કોરી
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |