Page Text
________________
206
યોગદષ્ટિવ્યાખ્યાનો ભાગ-૩ નહીં, પણ સ્વભાવથી ક્ષમા આવી જાય. જે વાત બતાવેલા માર્ગે ચાલતી હોય, તો યોગની ક્ષમામાટે એ જ વાત બીજા આત્મિક ગુણોમાટે આગળની દષ્ટિઓ પામી શકે છે, આ લક્ષ્યથી સમજવાની.
અહીં વિપ્રપૂજા વગેરે વાત કરી છે. કારણ કે કોઈ એ જ રીતે દોષો-દુર્ગુણોથી બચવા હવે પણ ધર્મની ભૂમિકામાં રહેલો જીવ જો મહાપુરુષોએ સભાન પ્રયત્ન નહીં કરવો પડે, સહજ જ દોષો છૂટી આચરેલા માર્ગે આગળ વધવાનો પ્રયત્ન કરે, તો જવાના. આમ ક્ષાયિકભાવના ગુણો લાવવા અને જમન ઘડાય. અને મોહનીય કર્મભનિત ઔદયિકઅવગુણોનો ક્ષાયિકભાવનાશ કરવા મહાપુરુષોના ભાવોથી પડી ગયેલી મનની ખોટી ટેવો નીકળે. માર્ગે ચાલવાનું છે. અને મનની ખોટી પકડો મુખ્ય વાત એ હતી કે મનની ત્રણ કુટેવો છોડવાની છે. ચોથી દષ્ટિમાં આ કરવાથી પાંચમી મુખ્ય છે. મનદુષ્ટ છે, મનસ્વાર્થી છે, મન અહંકારી દષ્ટિથી જે સભ્યત્વઆદિ વિશિષ્ટ ગુણોની પ્રાપ્તિ છે. એ માટે ત્રણ વાત કરી (૧) પરપીડાત્યાગ છે, તેમાટે યોગ્ય ભૂમિકાનું સર્જન થાય છે. (૨) પરાર્થકરણ અને (૩) પૂજ્યોની પૂજા. હજી
આ હેતુથીજ ચોથી દષ્ટિમાં મનની ત્રણ કુટેવો મનની એક કુટેવ છે – બીજાને અપરાધી જોવો, -ત્રણ ખોટી વાત ટાળવા ત્રણ વાત કરી. પર- અને દંડપાત્ર ગણવો. એ સામે મહાપુરુષોના પીડાનો ત્યાગ, પરાર્થકરણ અને પૂજ્યોની સેવા- માર્ગની ચોથી વાત કરે છે. ભક્તિ- વિનયયુક્તા. અલબત્ત અહીં વિપ્ર-
પાપીપર પણ અનુકંપા દ્વિજની જે વાત કરી છે તેનો અર્થ બ્રાહ્મણ ખરો. શિJ-- પણ બ્રાહ્મણ એટલે સદાચારી, પવિત્ર જીવન પવિત્વચાન્ત, વહિતેશ્વત્રનું ગુજારવાવાળો, વિદ્યાસંગી અને સંતોષી. પોતે જે મનુષ્પવરત્ત્વગુચા થડમુત્તમ:ધરા. ધર્મમાં છે તે ધર્મમાં રહેલા આવા ગુણોવાળા પવિશ્વરિ ત્યાં-ત્તથતિષ, સજ્જનોની સેવા કરવી એ આશય છે. બ્રિજ = બે વર્ષનિહિતેશ્વતં-અત્યર્થમ્ અનુપૈવ તત્ત્વપુ વખત જેનો જન્મ થયો છે તે. એકવાર માતાએ ચાવ્યા, ન મત્સો, થડ મુરમ: # #ાર્યોજન્મ આપ્યો છે, અને બીજો યજ્ઞોપવિત વિધિ પ્રતિતિ ઉપરા. વખતે જનોઈ પહેરે ત્યારે. એ જ રીતે દીક્ષા લેનાર વળી, સાધુ પણ દીક્ષા લેતી વખતે બીજો જન્મ પામતા ગાથાર્થ પોતાના કર્મોથી હણાયેલા અત્યંત હોવાથી કિજ કહેવાય.
પાપીઓ પર પણ અત્યંત અનુકંપા કરવી એ જ સમ્યક્ત પામનાર સમ્યક્ત પામે, ત્યારે ન્યાયયુક્ત છે. આ ધર્મ ઉત્તમ ધર્મ છે. બીજો અવતાર પામ્યો ગણાય, તેથી દ્વિજ ગણાય. ટીકાર્ય પારધિ જેવા પણ પાપીઓ કે જે ટૂંકમાં જે માતાના પેટમાંથી જનમવારૂપ સામાન્ય પોતાના તેવા દુષ્ટ કર્મોથી હણાઇ રહ્યા છે તેવા જીવો જનપ્રવાહ પ્રસિદ્ધ જન્મથી ઊંચે ઊઠી કાંક વિશેષ પ્રત્યે પણ મત્સર નહીં, પરંતુ અનુકમ્પા-દયા ઉત્તમ કાર્ય કરવા સંકલ્પપૂર્વક આરંભ કરે તે દ્વિજ રાખવી એ જ ન્યાયોચિત છે. કારણમાં કાર્યોપચાર ગણાય. અહીંસમ્યક્તપૂર્વેની અવસ્થા-યોગની કરીને કહી શકાય કે આ ઉત્તમ ધર્મ છે. ભૂમિકામાં રહેલી વ્યક્તિની વાત છે. એ વ્યક્તિ વિવેચનઃ અહીં ભયંકર પાપીપર પણ દ્વેષ કોઈ પણ ધર્મ પાળતી હોય, છતાં જો મહાપુરુષોએ કરવાની તો ના કહી, પણ ઉપેક્ષા કરવાની પણ
| SR No. | 020954 |
| Book Title | Yogdrushti Samucchay Part 03 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhuvanbhanusuri, Padmasenvijay |
| Publisher | Divyadarshan Trust |
| Publication Year | 2000 |
| Total Pages | 342 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 40 MB |